اسلام‌آباد: به گزارش راز نیوز| مرکز مبارزه با تروریسم CTC ایالات متحده آمریکا در گزارشی به وضعیت تحریک طالبان پاکستان TTP پس از اشغال افغانستان به دست طالبان پرداخته است.

شایان ذکر است مرکز مبارزه با تروریسم Combating Terrorism Centerموسسه‌ای علمی در آکادمی نظامی ایالات متحده واقع در وست پوینت، نیویورک است که تحقیقات و آنالیز سیاسی در زمینه‌های تروریسم، ضد تروریسم، امنیت کشوری و درگیری داخلی را فراهم می‌سازد. با بودجه خصوصی در سال ۲۰۰۳ تاسیس شد.

در این گزارش بیان شد که پس از وقایع تاریخی که منجر به تسخیر خاک افغانستان توسط طالبان و بازگشت به حکومت در تابستان 2021 میلادی شد، تحریک طالبان پاکستان (TTP) - که بیشتر به‌عنوان طالبان پاکستان شناخته می‌شود - مسیری را برای تقلید از متحدان خود در افغانستان آغاز کرده است.

تحریک طالبان پاکستان که در سال 2007 به‌عنوان یک جنبش چتر در قلمرو قبیله‌ای پاکستان تأسیس شد و گروه‌های اسلام‌گرای شبه‌نظامی منطقه را متحد می‌کرد، بعدها از سرکوب دولتی و چندپارگی داخلی رنج برد که بقای آن را به‌شدت تهدید کرد. به‌عنوان یک مکانیسم بقا، این گروه به افغانستان نقل‌مکان کرد و خود را در شورش طالبان قرارداد، اما با پیروزی طالبان در افغانستان، تحریک طالبان پاکستان به سلاح‌های پیشرفته‌تر جدیدی دست‌یافت و جنگجویان را از افغانستان به پاکستان منتقل کرد و اکنون تمرکز خود را به جنگ علیه دولت پاکستان معطوف کرده است.

در دو سال گذشته، این گروه یک سری از ادغام‌ها را پشت سر گذاشته، فعالیت‌های رسانه‌ای و عملیاتی خود را تقویت کرده، از هدف‌گیری بی‌رویه غیرنظامیان در حملات انتحاری دور شده، مجموعه‌ای از سیاست‌های داخلی جدید را که ساختار سازمانی خود را متمرکز می‌کند، اجرا می‌کند و بر اساس یک استراتژی بومی‌سازی شده استقرار می‌یابد.

به نظر می‌رسد تحریک طالبان پاکستان با یک‌پایه سازمانی محکم و چشم دوختن به دولت پاکستان آماده است تا پا جای پای طالبان افغانستان بگذارد و کنترل قلمرو مناطق قبایلی پاکستان را به دست گیرد. پیروزی طالبان در افغانستان، تحریک طالبان پاکستان را جسور و تقویت کرده است. با کنترل طالبان بر افغانستان و همدردی با تحریک طالبان پاکستان، TTP اکنون از سطحی از «عمق استراتژیک» برخوردار است که مسلماً در تاریخ آن بی‌نظیر است.

حتی پیش از تسلط طالبان بر افغانستان در آگوست 2021، تحریک طالبان پاکستان (TTP) در یک مسیر صعودی قرار گرفته بود. در آن زمان، پس از سال‌ها پراکندگی سازمانی، گروه شروع به نشان‌دادن نشانه‌هایی از تجدید حیات کرد. نه‌تنها توانسته بود از تهدید موجودیتی که قبلاً توسط دولت اسلامی ایجاد می‌شد جان سالم به در ببرد، بلکه صفوف خود را از طریق یک سری ادغام (جذب گروه‌های کوچک) تقویت کرد، پایگاه پشتیبانی خود را گسترش داد، مجموعه‌ای از مقررات جدید را برای محدودکردن هدف‌گیری بی‌رویه غیرنظامیان در بمب‌گذاری‌های انتحاری وضع کرد، و سرعت عملیات های خود را افزایش داد. در دو سال بعد، باتکیه‌بر پیروزی طالبان افغان و با الهام‌گرفتن از آن، احیای تحریک طالبان پاکستان همچنان به رشد خود ادامه داده است که این امر تا حدودی به دلیل پاسخ "نامنسجم" ارتش پاکستان می‌باشد.

این گروه اکنون در مسیر تقلید از طالبان افغانستان است. با افزایش بیشتر و گسترش جغرافیایی عملیات های خود، ادغام‌های بیشتر، جابه‌جایی جنگجویانش از "پیروزی" خود در افغانستان به پاکستان، و تمرکز محلی بیشتر و ساختار سازمانی متمرکز، تحریک طالبان پاکستان اکنون در تلاش است درحالی‌که دولت پاکستان پس از یک سری مذاکرات صلح شکست‌خورده است، خشونت خود را علیه پاکستان تشدید کند.

در این مقاله، بخش اول پیامدهای تسلط طالبان افغانستان بر افغانستان را برای تحریک طالبان پاکستان تحلیل می‌کند. بخش دوم قدرت روبه‌رشد گروه را بررسی می‌کند و چهار پیشرفت کلیدی چون: ادغام، تمرکز سازمانی، فعالیت عملیاتی روبه‌رشد، و تقویت عملیات رسانه‌ای را تعریف می‌کند. بخش سوم به مذاکرات 2021-2022 بین TTP و دولت پاکستان می‌پردازد و بخش چهارم تمرکز اخیر و محلی‌تر TTP را تشریح می‌کند. بخش آخر به بررسی حمله ژانویه 2023 به مسجد پیشاور می‌پردازد و یک ارزیابی از مسیر بالقوه کوتاه‌مدت TTP در آینده ارائه می‌دهد.

 پیامدهای تسلط طالبان در افغانستان برای تحریک طالبان پاکستان

طالبان افغانستان و طالبان پاکستان مدت‌هاست که روابط عمیقی با یکدیگر دارند. بااین‌حال، قبل از تسلط طالبان افغانستان بر افغانستان، دولت پاکستان این روایت را به تصویر کشید که طالبان افغانستان و پاکستان به هم مرتبط نیستند و از طرفی تهدید فزاینده تحریک طالبان پاکستان را به دلیل حمایت سازمان‌های اطلاعاتی خارجی از طریق دولت سابق افغانستان دانست. مقامات پاکستانی مدعی شدند که به‌قدرت‌رسیدن اخیر طالبان، تحریک طالبان پاکستان را مجبور به عقب‌نشینی از خاک افغانستان و در نهایت با مرگ سازمانی حتمی مواجه خواهد کرد. بسیاری از ستیزه‌جویان پاکستانی در حالی افغانستان را ترک کرده و به خانه خود بازگشتند که در کنار طالبان در جنگ علیه آمریکا پیروزی کسب کرده بودند و به همین دلیل تمام توجه خود را بر جنگ علیه دولت پاکستان و به‌ویژه کمربندی قبیله‌ای در مجاورت افغانستان متمرکز کردند.

این تمرکز خاص و محلی در جریان مذاکرات صلح کابل در سال گذشته بین تحریک طالبان پاکستان و دولت پاکستان مشخص شد، زمانی که تحریک طالبان پاکستان تأکید کرد که بازگرداندن وضعیت نیمه‌خودمختار کمربندی قبیله‌ای و اجرای شریعت از خواسته‌های اصلی آن است. تحریک طالبان پاکستان اولین گروه شبه‌نظامی بود که چند ساعت پس از ورود طالبان به کابل، رسماً تسلط طالبان را جشن گرفت. تحریک طالبان پاکستان در بیانیه‌ای که در 17 اوت 2021 (25 مهر 1400) منتشر شد، بازگشت طالبان به قدرت را یک پیروزی بزرگ برای پروژه جهادی اعلام کرد. مفتی نور ولی محسود، امیر تحریک طالبان پاکستان، علناً بیعت گروه خود را با هیبت الله آخوندزاده، امیر طالبان تجدید کرد و قول داد که به حمایت بی‌قیدوشرط از طالبان افغانستان ادامه دهد. محسود با جلب‌توجه به دو دهه مبارزه تحریک طالبان پاکستان با نیروهای ایالات متحده و متحدانش در افغانستان، اعلام کرد که گروه او اکنون برای تضمین ثبات و بقای رژیم طالبان تلاش خواهد کرد.

تسلط طالبان همچنین منجر به تزریق فوری نیرو برای تحریک طالبان پاکستان با آزادی صدها تن از اعضای تحریک طالبان پاکستان از زندان‌های سراسر کابل شد که به گفته گزارش توسط نیروهای آمریکایی و دولت سابق افغانستان زندانی شده بودند. این افراد شامل فرماندهان ارشدی مانند مولوی فقیر محمد باجوری معاون مؤسس تحریک طالبان پاکستان و مفتی خالد بولتی سخنگوی سابق تحریک طالبان پاکستان بود که به ترتیب در سال‌های 2013 و 2015 میلادی در افغانستان دستگیر شدند. بلافاصله پس از آزادی، باجوری در حال سخنرانی در اجتماعات بزرگ جنگجویان تحریک طالبان پاکستان در استان کنر در مجاورت منطقه قبیله‌ای زادگاهش در باجور پاکستان، دیده شد. وی در جریان سخنرانی خود اعلام کرد که مبارزات ستیزه‌جوی ضددولتی در پاکستان ادامه دارد و از حاضران خواست تا تمام تلاش خود را وقف جبهه جهادی در پاکستان کنند. او با تمجید از حمایت و پناهگاه مردم محلی از تحریک طالبان پاکستان، مدعی شد که گروه او اکنون به دنبال پیروزی مشابه در پاکستان است.

رهبری طالبان افغانستان علناً اعضای خود را از پیوستن به جنگ علیه دولت پاکستان منصرف می‌کند، هرچند که افراد درجه یک این گروه، حمایت از تحریک طالبان پاکستان را از منظر ایدئولوژیک و به دلیل ارتباطات قبیله‌ای و شخصی که در دو دهه اخیر شورش مستحکم شده است، یک وظیفه مذهبی و ملی می‌دانند. بااین‌حال جای تعجب نیست که گزارش‌هایی مبنی بر مشارکت ستیزه‌جویان افغان در جنگ تحریک طالبان پاکستان علیه نیروهای امنیتی پاکستان از جمله بمب‌گذاران انتحاری منتشر می‌شود. برخی از سربازان پیاده طالبان افغانستان مبارزه با نیروهای پاکستانی را به‌عنوان مرحله بعدی جهاد خود اعلام کرده‌اند.

تحریک طالبان پاکستان با استفاده از همان استدلال‌هایی که طالبان در افغانستان به کار بردند، جنگ خود علیه دولت را مشروعیت می‌بخشد. یکی از جلوه‌های جالب این همپوشانی، واکنش تحریک طالبان پاکستان به بیانیه مفتی تقی عثمانی رهبر ارشد مذهبی پاکستان در ژانویه 2023 است که هرگونه قیام مسلحانه علیه دولت را نامشروع اعلام کرد. در پاسخ، بنیاد عمر رسانه مرکزی تحریک طالبان پاکستان بیانیه‌ای آرشیو شده از رهبر عالی طالبان مبنی بر حمایت از تحریک طالبان پاکستان در جهاد آن علیه دولت پاکستان منتشر کرد.

در مجموع، پیروزی طالبان در افغانستان، تحریک طالبان پاکستان را جسور و تقویت کرده است. باتوجه‌به اینکه طالبان افغانستان را در کنترل دارند و با تحریک طالبان پاکستان همدل هستند و این گروه دیگر مجبور نیست از عملیات علیه آن در آنجا هراس داشته باشد، TTP اکنون از سطحی از «عمق استراتژیک» برخوردار است که مسلماً در تاریخ آن بی‌نظیر است.

تجدید حیات تحریک طالبان پاکستان TTP

پس از تسلط طالبان بر افغانستان، چهار تحول کلیدی ظهور مجدد تحریک طالبان پاکستان را مشخص کرده است: مجموعه‌ای از ادغام‌ها، اتخاذ یک ساختار سازمانی متمرکز با تقلید از شورش طالبان افغانستان، فعالیت‌های عملیاتی فزاینده و تقویت شدید عملیات رسانه‌ای؛

ادغام‌ها

جذب گروه‌های شبه‌نظامی دیگر توسط TTP پیش از تسلط طالبان، در جریان بود، اما پس از آن سرعت گرفت. از زمان سقوط کابل، 21 گروه و شبکه ستیزه‌جوی کوچک‌تر که توسط تحریک طالبان پاکستان به‌عنوان "دالگِی" نامیده می‌شود، به TTP پیوسته‌اند که یک گروه پس از تسلط طالبان در سال 2021، 12 گروه در سال 2022 و هشت گروه دیگر در چهار ماه ابتدایی سال 2023 میلادی به TTP پیوسته‌اند.

سلسله ادغام‌های TTP در جولای 2020 آغاز شد، زمانی که به نظر می‌رسید در پی توافق صلح دوحه بین ایالات متحده و طالبان که در 29 فوریه 2020 امضا شد، احتمالاً طالبان در نهایت به قدرت باز خواهند گشت. هشت گروه ستیزه‌جو، از جمله انشعابات سابق TTP، در مرحله اول ادغام در سال 2020 به TTP جذب شدند.

پایان شورش فعال جهادی در افغانستان و اصلاحات در زمان مفتی نور ولی محسود امیر فعلی تحریک طالبان پاکستان دو عاملی هستند که منجر به تسریع ادغام پس از تسلط طالبان شده‌اند. تعدادی از ستیزه‌جویان پاکستانی که در پاکستان نجنگیدند اما قبلاً بخشی از شورش طالبان در افغانستان بودند، پس از انتقال طالبان از شورش به حکومت، به TTP پیوستند. خروج نیروهای ایالات متحده و متحدانش از افغانستان دلیل حضور شبه‌نظامیان پاکستانی را برای ماندن در این کشور از بین برد، زیرا آنها نمی‌توانستند به فعالیت‌های نظامی خود ادامه دهند و با موانعی برای ادغام در ساختار جدید دولت طالبان مواجه بودند. یک مثال اخیر به‌عنوان یک نمونه خوب، حاجی عثمان ترابی فرمانده ارشد طالبان است که نقش اساسی در مبارزه با دولت اسلامی در استان کنر در شرق افغانستان داشت. پس از شکست عناصر داعش در این استان، ترابی به‌عنوان فرماندار این استان معرفی شد، اما پس از انتشار اخباری در شبکه‌های اجتماعی مبنی بر اینکه او و خانواده‌اش ملیت پاکستانی و همچنین ملیت افغانی دارند، و خانواده‌اش برای همیشه در پاکستان مستقر شده‌اند، به‌سرعت از سمت خود برکنار شد.

به گفته گزارش طالبان همچنین نسبت به هر گونه حضور جنگجویان خارجی، به‌ویژه با ملیت پاکستانی، در نیروهای امنیتی طالبان، به این دلیل که خطر تقویت روایت ضد طالبان را به همراه دارد که طالبان را به‌عنوان دست‌فروشان پاکستانی معرفی می‌کند، حساس هستند.

اصلاحات در TTP تحت رهبری محسود، ستیزه‌جویان ضد دولت پاکستان را برانگیخت تا به این گروه اعتماد کنند و به این گروه بپیوندند تا پیروزی الهام گرفته از طالبان را در پاکستان دنبال کنند. تا بهار سال 2021، محسود تغییرات بسیار مهمی را در شیوه عملیات TTP اعمال کرده بود تا از تخلفات گذشته که در کاهش آن نقش اساسی داشت، جلوگیری کند. رویکرد جدید او به طور قابل‌توجهی حملات علیه غیرنظامیان و تلفات غیرنظامیان را به میزان قابل‌توجهی کاهش داد. محسود همچنین موفق شده است که جناح‌های مختلف انشعابی را که قبلاً مشغول مخالفت با یکدیگر بودند را دوباره جذب کند.

ادغام‌ها دو مزیت کلیدی برای TTP داشته است. اول، آنها سایر ستیزه‌جویان جنگجو را به صفوف تحریک طالبان پاکستان وارد کردند که تأثیر مشخصی بر شورش تحریک طالبان پاکستان داشته است. سه گروه ستیزه‌جو که تحت رهبری مولوی تیپو گل از ناحیه لکی مروت در ایالت خیبر پختونخوا در ژانویه 2022 ادغام شدند، نمونه‌ای از این موارد است. آنها به‌سرعت منطقه بومی خود را به یکی از فعال‌ترین مناطق تحریک طالبان پاکستان برای حملات علیه نیروهای امنیتی تبدیل کردند.

دوم، این ادغام‌ها به تحریک طالبان پاکستان کمک کرد تا جایگاه سازمانی خود را در مناطق استراتژیک مهم مانند بلوچستان جنوبی و منطقه قبیله‌ای وزیرستان شمالی در خیبر پختونخوا تقویت کند. چهار گروه شبه‌نظامی بلوچ که از جولای 2022 به TTP پیوسته‌اند، ظاهرا برای اولین‌بار به این گروه کمک کرده‌اند تا حضور سازمانی خود را در مناطق قومی بلوچ ایالت بلوچستان پاکستان گسترش دهد. این چهار گروه به رهبری اسلم بلوچ، مزار بلوچ، اکرم بلوچ و عاصم بلوچ در ابتدا علیه ائتلاف ناتو به رهبری ایالات متحده در افغانستان جنگیده بودند اما بعداً به TTP پیوستند. بلوچستان ایالتی ناآرام است که در دو دهه گذشته یک جنبش جدایی‌طلب ضددولتی (با پشتیبانی سازمان اطلاعاتی هند "را") در آن فعال بوده است.

تحریک طالبان پاکستان به طور قابل‌توجهی موقعیت خود را در وزیرستان شمالی در سه سال گذشته تقویت کرده است. اگرچه در چشم‌انداز پس از 11 سپتامبر تا سال 2015 میلادی وزیرستان شمالی قوی‌ترین پایگاه برای جنبش جهادی در افغانستان و پاکستان بود، اما TTP پیوسته در تلاش برای ایجاد نوعی تسلط در آن منطقه بود که در شش منطقه قبیله‌ای دیگر که قبلاً مناطق قبیله‌ای تحت اداره فدرال (FATA) را تشکیل می‌دادند، برخوردار بود. گروه شبه‌نظامی محلی به رهبری حافظ گل بهادر (HGB) برای سال‌ها در وزیرستان شمالی به‌عنوان گروه ستیزه‌جویانه بی‌رقیب باقی ماند. HGB از حمایت القاعده و شبکه حقانی برخوردار بود زیرا وزیرستان شمالی به‌عنوان پناهگاهی برای شبه‌نظامیان داخلی و خارجی عمل می‌کرد. اما در یک تحول مهم، از نوامبر 2020، 9 گروه شبه‌نظامی در وزیرستان شمالی به TTP پیوسته‌اند. یکی از آنها -گروه استاد علیم خان- موقعیت تحریک طالبان پاکستان را در وزیرستان شمالی بسیار تقویت کرد زیرا رهبر آن معاون HGB و یکی از قوی‌ترین فرماندهان منطقه بود.

 یک ساختار متمرکز

دومین تحول کلیدی که مشخصه احیای تحریک طالبان پاکستان است این است که سال گذشته تحریک طالبان پاکستان ساختار سازمانی خود را از یک سازمان قبیله‌ای چتر با کنترل محدود در راس به یک ساختار متمرکز شبیه به طالبان افغانستان تبدیل کرد.

در ساختار چتری، رهبری محلی با فرماندهی مرکزی قدرت زیادی داشت و برای اجرای دستورات وابسته بود که این امر جایگزینی فرماندهان قدرتمند را دشوارتر می‌کرد. این یک دلیل کلیدی برای هرج‌ومرج داخلی و درگیری‌های داخلی بود که TTP را در سال 2014 متلاشی کرد.

ساختار جدید بر اساس ساختار شورش طالبان افغانستان است که شامل قلمروهای سایه و واحدهای سازمانی مرکزی مسئول مجموعه‌های کلیدی است. TTP برای اولین‌بار این ساختار جدید را در سال 2022 اعلام کرد، اما اجرای آن همچنان ادامه دارد.

تعداد مقامات انتصابی از 34 نفر در سال 2022 به 139 نفر در سال 2023 افزایش یافت و این گروه در سال 2023 هفت وزارتخانه، یک اداره اطلاعات، یک تیپ انتحاری و اردوگاه آموزشی، یک سیستم دادگاه سه‌لایه، یک مؤسسه فقه اسلامی و یک بخش مسکن را به "ساختار سایه" اضافه کرد. تعداد قلمرو های سایه از هشت به 9 قلمرو افزایش‌یافته است.

در ساختار جدید، شورای رهبری بالاترین مقامی است که با مشورت امیر، وزیران در سیستم سایه را تعیین می‌کند و فقط یک عضو شورای رهبری می‌تواند «وزیر» شود. وزارتخانه‌های TTP علاوه بر اداره اطلاعات شامل اطلاع‌رسانی و رادیو و تلویزیون، امور سیاسی، دفاع، پاسخگویی، آموزش، دارایی، و رفاه، می‌باشند. هر وزارتخانه یک وزیر و یک معاون دارد. وزارت دفاع بزرگ‌ترین واحدسازمانی تحریک طالبان پاکستان است. این سازمان شامل دو کمیسیون نظامی به نام‌های منطقه شمالی و منطقه جنوبی است. هر کمیسیون نظامی دارای بدنه‌ای متشکل از شش یا هفت عضو تحریک طالبان پاکستان است که شامل یک مدیر و معاون وی است که بر قلمروهای سایه نظارت می‌کند. وزارتخانه‌ها نمایندگانی را در سطح حوزه‌ها به توصیه کمیسیون‌های نظامی تعیین می‌کنند.

شورای رهبری با مشورت امیر و معاون بر اساس توصیه‌های وزارت دفاع و گزارش‌های کمیسیون پاسخگویی تحریک طالبان پاکستان والیان در سایه را تعیین می‌کند. این 9 حوزه در سایه با هفت بخش ایالت خیبر پختون‌خواه، و همچنین یکی برای بخش ژوب تحت تسلط پشتو زبان‌ها در بلوچستان و یکی برای ایالت گلگیت-بلتستان تخصیص‌داده‌شده است.

در بقیه کشور، ساختار سازمانی TTP بر اساس سیستم "دالگی" است. "دالگی" پایین‌ترین واحد ساختار نظامی تحریک طالبان پاکستان است که از مرحله شورش طالبان افغانستان گرفته شده است. "دالگی" یک کلمه پشتو به معنای گروه است، اما طالبان آن را به معنای "یک واحد نظامی" به کار بردند. حداقل نیاز TTP برای "دالگی" پنج عضو در مناطق شهری و 12-25 عضو در مناطق قبیله‌ای یا حوزه‌های سایه است. به گفته مفتی مزاحم وزیر دفاع تحریک طالبان پاکستان، این گروه بیش از 400 "دالگی" در سراسر کشور دارد.

فعالیت عملیاتی روبه‌رشد

سومین ویژگی تجدید حیات تحریک طالبان پاکستان این است که حملات این گروه به‌سرعت افزایش‌یافته است، از کمربند قبیله‌ای به شهرهای بزرگ کشور گسترش‌یافته است و به طور استراتژیک بر نیروهای امنیتی متمرکز شده است. تعداد حملات مورد ادعای TTP بین سال‌های 2020 و 2022 بیش از سه برابر شده است و میانگین حملات ماهانه از 14.5 در سال 2020 به 23.5 درصد در سال 2021 و 45.8 درصد در سال 2022.33 افزایش‌یافته است.

علاوه بر این، TTP تسلیحات مدرنی را معرفی کرد، از جمله تفنگ تک‌تیرانداز پیشرفته M24، کارابین‌های M4 با دوربین‌های Trijicon ACOG و تفنگ M16A4 با دامنه حرارتی که آن را مرگبارتر می‌کرد. تحریک طالبان پاکستان این سلاح‌ها را پس از فروپاشی دولت سابق افغانستان و خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان به دست آورد. این گروه پس از غارت پایگاه‌های نظامی متروکه توسط مردم محلی به این سلاح‌ها دست‌یافت. این سلاح‌ها همچنین سهم تحریک طالبان پاکستان در غنائم جنگی را تشکیل می‌دادند. فرماندهان سابق افغان تعداد قابل‌توجهی از این سلاح‌ها را به هم‌رزمان تحریک طالبان پاکستان برای کمک به آنها برای خروج امن از افغانستان و به دلیل نفرت مشترک آنها از نیروهای امنیتی پاکستان، تحویل دادند. تفنگ‌های تک‌تیرانداز به‌دست‌آمده، مجهز به دامنه حرارتی، به سلاح موردعلاقه تحریک طالبان پاکستان علیه نیروهای امنیتی پاکستان تبدیل شده است.

در ادامه گزارش بیان شد که در طول پنج سال گذشته، TTP تغییرات مهمی را در سیاست خود در مورد حملات انتحاری ایجاد کرده است که منجر به کاهش تلفات غیرنظامی در هر حمله انتحاری در مقایسه با تعداد تلفات بزرگی شده است که درگذشته ایجاد کرده است. بیشترین تعداد تلفات غیرنظامیان در حمله انتحاری تحریک طالبان پاکستان در سال 2015، 20، در سال 2016، 21، در سال 2017، 26، در سال 2018، 23، در سال 2019 پنج نفر، در سال 2020 صفر، در سال 2021 چهار نفر و در سال 2022 دو نفر بوده است. فوریه 2023 بیشترین تعداد حملات انتحاری ادعا شده در یک ماه در سال‌های اخیر را داشته است.

تلفات گسترده غیرنظامیان ناشی از حملات انتحاری در طول سال‌ها دلیلی قطعی برای کاهش حمایت در میان مردم و حتی در میان جهادگران دیگر شد. علاوه بر این، تعداد زیاد تلفات غیرنظامی قبلی، حمایت قابل‌توجهی از عملیات نظامی نیروهای امنیتی ایجاد کرد که این منجر به ضربات شدید علیه ستیزه‌جویان شد، آنها را مجبور به فرار به کشور همسایه افغانستان کرد . TTP با درک اینکه رویکرد جدیدی موردنیاز است، در سپتامبر 2018 یک استراتژی پیچیده برای بررسی طرح‌های حمله انتحاری طراحی کرد تا از اشتباهات گذشته جلوگیری کند و این استراتژی ظاهراً در سال‌های بعد توسعه بیشتری پیدا کرد. حملات انتحاری اکنون توسط تیپ انتحاری مرکزی برنامه‌ریزی‌شده و با تأیید امیر و معاونش اجرا می‌شود. نتیجه تا کنون مجموعه‌ای از حملات بوده است که نیروهای امنیتی را با حداقل تلفات غیرنظامی هدف قرار داده است.

علاوه بر رشد تعداد حملات، یک تحریک طالبان پاکستان دوباره موفق شده است که منطقه فعالیت‌های عملیاتی خود را یک‌بار دیگر از نظر جغرافیایی به فراتر از ایالت خیبر پختونخوا گسترش دهد. حملات بزرگ اخیر این گروه نشان می‌دهد که این گروه در پایتخت پاکستان اسلام‌آباد، و در ایالت‌های سند، پنجاب و بلوچستان دوباره استقراریافته است. نشانه‌های اخیر این گسترش شامل حملات انتحاری انجام شده در اسلام‌آباد و کراچی، مرکز ایالت سند می‌باشد. و در ژانویه 2023، ستیزه‌جویان تحریک طالبان پاکستان در حمله‌ای هدفمند در پنجاب، یکی از مقامات ارشد سازمان اطلاعات پاکستان، اطلاعات بین سرویس‌ها (ISI) را ترور کردند که ضربه بزرگی به آژانس بود. علاوه بر این، میزان حملات تحریک طالبان پاکستان در بلوچستان جنوبی، با کشتارهای هدفمند متعدد و حملات بمب‌های دست ساز توسط این گروه در مرکز استان کویته در حال افزایش است.

تقویت عملیات رسانه‌ای و تبلیغاتی

چهارمین پویایی مرتبط با تجدید حیات TTP، افزایش بازده و پیچیدگی رسانه اصلی تبلیغات TTP، عمر مدیا است. در دو سال گذشته شاهد افزایش تعداد و تنوع تولیدات و بهبود قابل‌توجه کیفیت توسط رسانه عمر مدیا بوده‌ایم. عمر مدیا اکنون مواد صوتی، تصویری و متنی را به زبان‌های پشتو، اردو، انگلیسی، بلوچی، دری/فارسی و عربی تولید می‌کند. عملیات تبلیغاتی به طور فرصت‌طلبانه روایت ضد جنگ دولتی این گروه را با نارضایتی جوامع مختلف پیوند می‌دهد تا در جنگ علیه نیروهای امنیتی حمایت آنها را جلب کند.

به گفته گزارش مخاطبان اصلی تولیدات رسانه عمر، پشتون‌ها و بلوچ‌ها، اسلام‌گرایان و فعالان سیاسی از احزاب جریان اصلی هستند که از سیستم فعلی و حاکمان کشور ناراضی هستند. این فهرست از مخاطبان اصلی هدف از موضوعات اصلی خروجی‌های تبلیغاتی، صرف‌نظر از زبان، مشهود است که هدف آن بسیج قوم بلوچ و پشتون برای جنگ علیه نیروهای امنیتی است. تولیدات عربی عمر مدیا احتمالاً متوجه طرف‌داران ثروتمند جهان عرب است. هدف تولید دری عمر مدیا جلب حمایت آن جامعه زبانی در افغانستان است. عمر مدیا همچنین یک مجله ماهانه اردو و بیانیه‌های روزانه منتشر می‌کند که تلاش می‌کند از مسائل سیاسی معاصر بهره‌برداری کند و حداکثر حمایت را از جنگ این گروه علیه رژیم ایجاد کند. در سال 2022، عمر مدیا اولین ویدئوی بلوچی خود را تولید کرد. درحالی‌که TTP پیام‌ها را از طریق خروجی‌های اردو که زبان رایج در سراسر کشور است به مردم بلوچ منتشر می‌کند، برای اولین‌بار در تاریخ محصولات صوتی و تصویری بلوچی را در سال 2022 منتشر کرد. در مارس 2023، واحد رسانه‌ای تی تی پی برای اولین‌بار یک مستند انگلیسی با یک انگلیسی مسلط به‌عنوان راوی داستان تهیه کرد که نشان می‌دهد آرزوهای خود برای استخدام فراتر از کمربندی قبیله‌ای به‌سوی جوانان تحصیل‌کرده گسترش داده است.

مذاکرات با دولت پاکستان

اندکی پس از بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان در اوت 2021، دولت پاکستان به طالبان افغانستان نزدیک شد تا مذاکرات صلح با تحریک طالبان پاکستان را تسهیل کند. در تابستان 2022، پیشرفت قابل‌توجهی در مذاکرات حاصل شد، اما پس از حمله هواپیمای بدون سرنشین ایالات متحده، ایمن الظواهری امیر القاعده در کابل پایتخت افغانستان در 31 جولای کشته شد.

دولت پاکستان مذاکرات را با این دیدگاه اشتباه آغاز کرد که تحریک طالبان پاکستان به دلیل عدم حمایت از جنگ ضد دولتی پس از جایگزینی طالبان به جای دولت سابق افغانستان در موقعیت شکننده‌ای قرار دارد. مقامات ارشد پاکستانی که در آن زمان خدمت می‌کردند، از جمله عمران خان، نخست وزیر وقت، عارف علوی، رئیس جمهور و شاه محمود قریشی، وزیر امور خارجه، پیشنهاد عفو عمومی ستیزه‌جویان را به شرط کنار گذاشتن سلاح و بازگشت به زندگی عادی در کشور دادند. تحریک طالبان پاکستان این پیشنهاد را رد کرد و گفت که این گروه قصد دارد به مبارزه مسلحانه خود ادامه دهد تا زمانی که دموکراسی حاکم بر پاکستان با قوانین شرعی جایگزین شود.

با این وجود، طالبان افغانستان موفق شد تحریک طالبان پاکستان را متقاعد کند تا در نوامبر 2021 با دولت پاکستان وارد مذاکره شود. در سپتامبر 2021، رهبری طالبان افغانستان در اولین نشست خود پس از تسلط طالبان، درخواست دولت پاکستان برای مذاکره را به TTP ابلاغ کرد. تحریک طالبان پاکستان در ابتدا تمایلی نداشت اما به دلیل نقش میانجی طالبان افغانستان موافقت کرد. TTP و دولت پاکستان مذاکرات را با آتش بس یک‌ماهه در 9 نوامبر 2021 اعلام کردند. بااین‌حال، اولین تلاش مذاکره بدون هیچ پیشرفت قابل‌توجهی با شکست مواجه شد.

ذی‌نفعان پاکستانی تا حد زیادی بر سر مذاکرات با تحریک طالبان پاکستان اختلاف داشتند، و بنابراین، دولت نتوانست تیمی را برای ایجاد گفتگو با نمایندگان تحریک طالبان پاکستان در افغانستان بفرستد. تحریک طالبان پاکستان علت این شکست را عدم علاقه فرضی دولت دانست و حملات را پس از پایان آتش بس در 10 دسامبر 2021 از سر گرفت. بااین‌حال، این گروه مذاکرات را به طور کامل رد نکرد و اعلام کرد که برای "مذاکرات معنادار" آماده است.

در اواخر سال 2021، حملات تحریک طالبان پاکستان علیه نیروهای امنیتی پاکستان بلافاصله پس از پایان آتش‌بس با شدت افزایش یافت. TTP تنها در دسامبر 2021 مسئولیت 45 حمله را به عهده گرفت که بالاترین تعداد حملات در یک ماه برای چندین سال بود. در آوریل 2022، TTP مدعی 54 حمله شد، بنابراین یک "رکورد" جدید ثبت کرد. علاوه بر این، TTP از حملات معمولی در مقیاس کوچک فراتر رفت. در 30 مارس 2022، یک جوخه سه نفره از جنگجویان انتحاری به یک قلعه نظامی در منطقه تانک در ایالت خیبر پختونخوا حمله کردند که منجر به کشته و زخمی شدن 24 نظامی شد. این سه نفر در حمله خود به پایگاه نظامی با امنیت بالا از تفنگ‌های تک‌تیرانداز مجهز به دوربین‌های حرارتی استفاده کردند. حالت حمله آن‌ها با بسیاری از بمب‌گذاری‌های جلیقه‌ای انتحاری و حملات انتحاری با وسایل نقلیه که توسط این گروه از سال 2019 انجام شده، در تضاد بود.

در اقدامی تلافی‌جویانه، در هفته‌های بعد، نیروهای امنیتی پاکستان حملات برون مرزی را به افغانستان علیه تحریک طالبان پاکستان و عملیات علیه آنها در داخل پاکستان انجام دادند. در هدف قرار دادن ستیزه‌جویان، جت‌های جنگنده پاکستانی اردوگاه‌های پناه‌جویان قبیله‌ای در سمت مرز افغانستان در جنوب شرقی خوست و شمال شرقی کنر را بمباران کردند. علاوه بر این، فرماندهان تحریک طالبان پاکستان در عملیاتهای مشکوک مخفیانه توسط آژانس‌های امنیتی پاکستان هدف قرار گرفتند. مفتی خالد بلتی یکی از سخنگویان سابق تحریک طالبان پاکستان، در میان کشته شدگان بود و یکی از فرماندهان ارشد نظامی به نام مفتی برجان، در نتیجه حملات بی ادعا در وضعیت وخیمی قرار داشت. حامیان تحریک طالبان پاکستان، سازمان‌های امنیتی پاکستان را مسئول این حملات می‌دانند، اما هنوز به طور رسمی هیچ‌کس مسئولیت این حملات را به عهده نگرفته است.

با وجود این تنش‌ها، تحریک طالبان پاکستان مذاکرات خود را با دولت پاکستان از سر گرفت و در ماه مه 2022 آتش بس یک‌جانبه را اعلام کرد، زیرا طالبان افغانستان آنها را تحت فشار قرار داد تا این کار را به‌عنوان یک اقدام اعتمادسازی برای مذاکرات صلح انجام دهند. تحریک طالبان پاکستان در روز عید فطر (تعطیلات پایان ماه مبارک رمضان) آتش بس 12 روزه‌ای را اعلام کرد که در 10 مه به مدت پنج روز دیگر و در 18 مه 2022 تا پایان ماه تمدید کرد. هم‌زمان، این گروه از ازسرگیری مذاکرات با دولت با میانجیگری طالبان افغانستان خبر داد. تحریک طالبان پاکستان به روند مذاکرات ابراز اعتماد کرد و آتش بس را برای مدت نامعلومی در 2 ژوئن 2022 تمدید کرد. تحریک طالبان پاکستان و دولت متعاقباً چندین دور مذاکره در کابل پایتخت افغانستان با امیر این گروه نور ولی محسود، رهبری تیم مذاکره‌کننده تحریک طالبان پاکستان که شامل همه فرماندهان ارشد این گروه بود، برگزار کردند. سپهبد فیض حمید فرمانده سپاه پیشاور، نماینده تیم دولتی بود که شامل مقامات ارشد دولتی و نظامی بود. در این مرحله، پیشرفت چشمگیری در مذاکرات حاصل شد و ستیزه‌جویان نسبت به حل و فصل صلح خوش‌بین به نظر می‌رسیدند. تحریک طالبان پاکستان برای تسهیل حل و فصل، تقاضای کلیدی خود برای اجرای شریعت در پاکستان را فقط به مناطق قبیله‌ای، که قبلاً به نام فاتا شناخته می‌شد، کاهش داد. تحریک طالبان پاکستان خواستار بازگرداندن وضعیت نیمه‌خودمختار فدرال شد، و اینکه تحریک طالبان پاکستان باید کنترل محدودی بر بخش‌های خاصی برای اداره آنها با قوانین شرعی داشته باشد.

بااین‌حال، مذاکرات در نتیجه کشته شدن ایمن الظواهری امیر القاعده در حمله هواپیمای بدون سرنشین ایالات متحده در کابل در 31 جولای 2022 پایان یافت. طالبان افغانستان حضور الظواهری در کابل یا کشته شدن او در حمله هواپیمای بدون سرنشین را تأیید نکرد و از طرفی نیز ملا محمد یعقوب سرپرست وزارت دفاع طالبان، از جمله پاکستان را به تسهیل عملیات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا در افغانستان متهم کرد. تحریک طالبان پاکستان در مقصر دانستن پاکستان در قتل الظواهری به صورت مستقیم آن را معرفی کرد. یک ماه پس از حمله هواپیمای بدون سرنشین، در 2 سپتامبر 2022، تحریک طالبان پاکستان پس از یک فرایند چهار‌ماهه آتش بس، حملات خود را از سر گرفت و نیروهای امنیتی پاکستان را متهم به نقض مکرر آتش بس کرد. تی تی پی این آتش‌بس را رسماً در 28 نوامبر خاتمه داد و اتهامات قبلی را دلیل عدم علاقه احتمالی دولت به مذاکره دانست.

یکی دیگر از دلایل اصلی شکست مذاکرات، بی ثباتی سیاسی در داخل پاکستان بود. در آوریل 2022، عمران خان پس از رای عدم اعتماد در پارلمان از سِمت نخست وزیری برکنار شد. یکی از متحدان نزدیک عمران خان، سپهبد فیض حمید، یک طرفدار قوی برای حل و فصل سیاسی با تحریک طالبان پاکستان بود، روندی که او به‌عنوان رئیس آی اس آی آغاز کرد، بعداً به برکت ژنرال قمر جاوید باجوا رئیس سابق ارتش، در سمت فرماندهی سپاه پیشاور ادامه داد. برخی در تحریک طالبان پاکستان و طالبان به صعود فیض حمید به فرماندهی ارتش امیدوار بودند، زیرا این امر به روند گفتگو انرژی می بخشید. بااین‌حال، ژنرال حمید نتوانست به مقام عالی برسد و پس از انتصاب ژنرال عاصم منیر به‌عنوان فرمانده ارتش در نوامبر 2022، فیض حمید از ارتش استعفا داد، که ضربه‌ای به امید حل و فصل مذاکره بود.

تمرکز محلی بسیار بیشتر

تحریک طالبان پاکستان همیشه یک گروه محلی بوده است که در سیاست قبیله‌ای پاکستان جا افتاده و دارای استراتژی و اهداف محلی است. بااین‌حال، یکی دیگر از ویژگی‌های تعیین‌کننده تاریخ اولیه تحریک طالبان پاکستان، تمرکز خارجی همزمان آن بود، که عمدتاً از طریق مشارکت آن در شورش در افغانستان و حمایت آن از یک برنامه جهادی با محوریت جهانی آشکار می‌شود.

همسویی این گروه با القاعده، همکاری آن در حمله انتحاری به ایستگاه سیا در استان خوست افغانستان در دسامبر 2009، و نقش آن در بمب گذاری نافرجام مه 2010 در میدان تایمز شهر نیویورک، گواهی بر گرایش جهانی این گروه است. بااین‌حال، در زمان امیر فعلی خود یعنی مفتی نور ولی محسود، تحریک طالبان پاکستان به طور علنی هرگونه برنامه فراملی یا منطقه ای را رد کرد. این تغییر زمانی به سیاست رسمی تبدیل شد که تحریک طالبان پاکستان در مانیفست خود و دستورالعمل های حمله خود پس از رهبری محسود در سال 2018 تجدید نظر کرد. از آن زمان، تحریک طالبان پاکستان یک دستور کار منحصراً محلی را اتخاذ کرده و به ذی‌نفعان سیاسی منطقه و جامعه بین‌المللی اطمینان داده است که فقط برای اهداف داخلی با دولت پاکستان می‌جنگد. این روایت پس از توافق دوحه بین ایالات متحده و طالبان افغانستان در فوریه 2020 آشکارتر شد. رهبری تحریک طالبان پاکستان در ملاء عام، به ویژه در پیام‌هایی که به ایالات متحده، جامعه بین‌المللی و قدرت‌های منطقه‌ای ارسال کرده بود، مدعی شد که تنها به نبرد علیه نیروهای امنیتی پاکستان در خاک خود علاقه دارند.

تحریک طالبان پاکستان همچنین در محکومیت گزارش‌های شورای امنیت سازمان ملل مبنی بر داشتن ارتباط با دولت اسلامی و القاعده به ترتیب در جولای 2020 و فوریه 2021، از این ایده که دستور کار جهانی دارد، عقب نشینی کرد. این گروه پاکستان را به انتقال اطلاعات نادرست به سازمان ملل، ایالات متحده و جامعه جهانی در مورد برنامه جهانی خود برای جلب حمایت در مبارزه با ستیزه‌جویان متهم کرد. علاوه بر این، این گروه اعلام کرد که شبه‌نظامیان آن هیچ تهدیدی برای دیپلمات ها، شهروندان و دارایی های هیچ کشور خارجی در پاکستان ندارند و تنها با نیروهای امنیتی می جنگند.

در ادامه گزارش بیان شد که شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد فاصله گرفتن TTP از دستور کار فراملی واقعی است و فقط یک تمرین روابط عمومی نیست. در نامه ای به تاریخ فوریه 2020 که توسط یک ایدئولوگ ارشد تحریک طالبان پاکستان به کادرهای پاکستانی در شاخه منطقه ای القاعده در جنوب آسیا، القاعده در شبه قاره هند (AQIS) ارسال شد، صراحتاً اعلام شد که اسامه رهبر القاعده محمود باید هر گونه آرزوهای منطقه ای و جهانی را کنار بگذارد و گروه خود را با تحریک طالبان پاکستان برای حمایت از پیروزی ستیزه‌جویان در پاکستان ادغام کند. این تغییر جهت بیشتر توسط فعالیت‌های عملیاتی آن پشتیبانی می‌شود زیرا تحت رهبری مفتی نور ولی محسود، تحریک طالبان پاکستان به طور کلی ادعای هیچ حمله‌ای را علیه خارجی ها نداشته است، به جز حمله‌ای علیه اتباع چینی در هتل سرنا در کویته در آوریل 2021، که این گروه اعلام کرد در این حمله تنها هدف قرار دادن مقامات پاکستانی بود. حمله دوم به اتوبوس مهندسان چینی در داسو ایالت خیبر پختون‌خوا، در ژوئیه 2021 نیز به تحریک طالبان پاکستان نسبت داده شده است، اما این گروه آن را برعهده نگرفت.

سه عامل به توضیح اینکه چرا تحریک طالبان پاکستان یک دستور کار محلی را در اولویت قرار داده است کمک می‌کند: افول القاعده در منطقه، خسارات عظیم تحریک طالبان پاکستان طی سال ها در حملات هواپیماهای بدون سرنشین ایالات متحده، و رویکرد موفق طالبان افغانستان؛

القاعده نقش مهمی در تأسیس تحریک طالبان پاکستان ایفا کرد و در ابتدا از نفوذ قابل‌توجهی در صفوف آن برخوردار بود. در سال‌های پس از تأسیس TTP، رهبری ارشد القاعده به فرماندهان آن آموزش می‌داد و برای عملیات‌های فرامرزی آن را تأمین مالی می‌کرد. بااین‌حال، به نظر می‌رسد که این نفوذ به‌تدریج کاهش یافته است، زیرا سرهای رهبری القاعده در جریان عملیات هوایی شدید ایالات متحده در وزیرستان که در سال 2010 به اوج خود رسید، در وزیرستان بریده شد. این روابط پس از تخریب پناهگاه های مشترک این گروه ها در وزیرستان در عملیات نظامی بزرگ ارتش پاکستان که در سال 2014 آغاز شد، تیره شد.

در این گزارش آمده است که همانطور که اشاره شد، خود تحریک طالبان پاکستان متحمل خسارات هنگفتی به دلیل حملات هواپیماهای بدون سرنشین ایالات متحده شد که درپی آن اکثر فرماندهان ارشد آن از جمله بیت الله محسود بنیانگذار گروه، دو جانشین وی و معاونان آنها حذف شدند. از دست دادن رهبری به چندپارگی داخلی کمک کرد که منجر به تشکیل گروه های انشعابی شد و در نهایت بر فعالیت عملیاتی گروه تأثیر گذاشت.

حل و فصل موفق سیاسی طالبان افغانستان با ایالات متحده در دوحه همچنین تحریک طالبان پاکستان را وادار کرد تا پیام های خود را به منعکس کننده تعهد انحصاری این گروه به یک دستور کار محلی تغییر دهد. پس از توافق فوریه 2020 دوحه بین ایالات متحده و طالبان، در نوامبر 2020، محسود امیر تحریک طالبان پاکستان، بیانیه ای منتشر کرد و از ستیزه‌جویان خواست که جنگ را به نیروهای امنیتی در خاک پاکستان محدود کنند تا بتواند موفقیت طالبان افغانستان را در پاکستان تکرار کند. پیروزی دیپلماتیک طالبان در دوحه، ضرورت بومی‌سازی تحریک طالبان پاکستان را تقویت کرده بود، از یک سو ضرورت بومی‌سازی جهاد برای موفقیت آن را نشان می‌داد و از سوی دیگر نیازی به مبارزه تحریک طالبان پاکستان برای نبرد در سراسر مرز افغانستان و پاکستان نداشت.

علاوه بر این، مفتی غفران یکی از اعضای شورای رهبری و وزیر اطلاعات در ژانویه 2023، بر سه ویژگی تعیین کننده طالبان افغانستان که شبه‌نظامیان تحریک طالبان پاکستان باید از آنها الگوبرداری کنند، تأکید کرد: محدود کردن جنگ به یک دشمن (یعنی نیروهای امنیتی)، ایجاد وحدت در صفوف ، و ایجاد انسجام و اطاعت ایدئولوژیک؛ پیروزی طالبان در افغانستان در اوت 2021 انگیزه بیشتری برای بومی سازی جهاد خود به تحریک طالبان پاکستان به دلیل همان دو عامل ذکر شده در بالا داد: طالبان با محلی نگه داشتن آن موفق شده بود و تحریک طالبان پاکستان دیگر مجبور نبود در آن سوی مرز علیه نیروهای بین المللی بجنگد.

در تلاش برای ایجاد حمایت پایدار برای جنگ خود علیه دولت پاکستان، تحریک طالبان پاکستان اکنون در حال گسترش بهره برداری خود از نارضایتی های محلی است. روایت تحریک طالبان پاکستان از نارضایتی های داخلی برای مشروعیت بخشیدن به جنگ علیه نیروهای امنیتی پاکستان استفاده می‌کند. برای مثال، این گروه ادعا می‌کند که برای پایان دادن به محرومیت های محسوس قبایل پشتون و بلوچ و حمایت از حقوق آنها در برابر دولت مبارزه می‌کند. همچنین ادعا می‌کند که برای پایان دادن به بی عدالتی اقتصادی-اجتماعی و رهایی مردم از دست حاکمان فاسد و سیستم فاسد در کشور مبارزه می‌کند.

موضوع اصلی روایت های تبلیغاتی ضد دولتی تحریک طالبان پاکستان حول بحران سیاسی و اقتصادی در کشور می چرخد. درحالی‌که تحریک طالبان پاکستان همواره نخبگان سیاسی پاکستان را به دلیل حمایت از جنگ جهانی علیه تروریسم و در نتیجه رهبری مردمی و نظامی را به دلیل فساد و عدم صداقت سرزنش می‌کند، این گروه اکنون از این مولفه ها به شیوه های جدیدی استفاده می‌کند. با اتصال شورش خود به نارضایتی جوامع ناراضی، نخبگان سیاسی و نظامی را مسئول آشفتگی سیاسی و اقتصادی کنونی کشور پاکستان و تلفات آن بر این جوامع می داند. جالب اینجاست که علیرغم فرقه‌گرایی و سوء استفاده از اقلیت‌های مذهبی و قومی، تحریک طالبان پاکستان به‌طور فرصت‌طلبانه هر صدای انتقادی علیه حاکمان پاکستان را بدون توجه به تفاوت‌های ایدئولوژیکی و مذهبی در تبلیغات خود نشان می‌دهد. شایان ذکر است که تحریک طالبان پاکستان هیچ برنامه مشخص سیاسی یا اقتصادی ندارد تا به‌عنوان جایگزینی برای مردم، فراتر از نمونه حکومت طالبان در افغانستان ارائه کند. تحریک طالبان پاکستان حکومت طالبان در افغانستان را به‌عنوان پادزهری برای بحران های سیاسی و اقتصادی پاکستان معرفی می‌کند و مدعی است که شهروندان افغان اکنون از صلح برخوردارند و وضعیت آنها از پاکستان بهتر است.

حمله به مسجد پیشاور و چشم انداز آینده TTP

اصلاحات داخلی TTP چقدر فراگیر است و چه مسیری را می توان از این گروه در ماه های آینده انتظار داشت؟

در 30 ژانویه 2023 (10 بهمن 01)، یک حمله انتحاری ویرانگر منجر به کشته شدن بیش از 100 نفر نماز گزار در مسجد که اکثراً مأموران پلیس بودند، در مقر پلیس در پیشاور شد. در همان روز، عمر مکرم خراسانی و سربکف مهمند دو فرمانده ارشد تحریک طالبان پاکستان، ادعا کردند که این حمله مرگبارترین حمله پس از حمله به مدرسه ارتش در سال 2014 میلادی در پیشاور می‌باشد. بااین‌حال، محمد خراسانی سخنگوی رسمی تحریک طالبان پاکستان، بعداً این حمله را تکذیب کرد و آن را یک جرم قابل استیضاح اعلام کرد، اگرچه او مستقیماً مکرم و مهمند را محکوم نکرد. وی تاکید کرد که این حمله ناقض مانیفست جدید تحریک طالبان پاکستان و دستورالعمل های منع حمله به مساجد، حوزه‌های علمیه، اماکن تشییع جنازه و غیره است. مکرم و مهمند پس از این بیانیه خراسانی نه در مورد بیانیه رسمی تحریک طالبان پاکستان اظهار نظر کردند و نه اظهارات قبلی خود را پس گرفتند. این دو فرمانده از رهبران ارشد جناح سابق جماعت الاحرار بودند اما اکنون پس از ادغام جماعت الاحرار-TTP در اوت 2020 در پست های کلیدی در TTP خدمت می‌کنند. مکرم در حال حاضر در شورای رهبری حضور دارد و مهمند فرماندار سایه بخش ژوب در حوزه بلوچستان جنوبی است.

این حمله منجر به بیشترین تعداد کشته های نیروی پلیس در یک حادثه در ایالت شد. علی‌رغم تلاش‌های این گروه برای فاصله گرفتن از مسئولیت دو تن از شخصیت‌های ارشد خود، این حمله باعث ایجاد تردید در مورد میزان صمیمیت TTP در مورد سیاست‌ها و دستورالعمل‌های جدید خود و میزان حمایت داخلی از سیاست‌ها می‌شود. بیانیه رسمی سخنگو، بااین‌حال به‌عنوان نشانه ای عمل می‌کند که رهبری عالی تحریک طالبان پاکستان، علیرغم اهمیت نظامی حمله، مایل به سازش در طرح های اصلاحی خود نیست.

حمله پیشاور همچنین بینش های مهمی در مورد چگونگی موقعیت طالبان افغانستان در جنگ بین دولت پاکستان و تحریک طالبان پاکستان ارائه کرد. در پی این حمله، امیر خان متقی وزیر امور خارجه موقت طالبان با عصبانیت به ادعای مقامات پاکستانی مبنی بر اینکه تحریک طالبان پاکستان در حال برنامه ریزی حملات بیشتر از خاک افغانستان است، واکنش نشان داد. متقی تاکید کرد که هیچ پناهگاه تروریستی در افغانستان وجود ندارد، زیرا اگر چنین بود، سایر کشورهای همسایه نیز همین شکایت را داشتند که به ادعای او چنین نیست. متقی در ادامه تحریک طالبان پاکستان را مشکل داخلی خود پاکستان اعلام کرد و اساساً به پاکستان گفت که ما را به خاطر مشکلات خود سرزنش نکنید بلکه خودتان آنها را حل کنید.

سیر صعودی تحریک طالبان پاکستان نشان می‌دهد که به نظر می رسد مفتی نور ولی محسود رهبر کنونی، در تعریف و اجرای یک استراتژی جدید بر اساس روند اصلاحات داخلی این گروه، که جزء لاینفک بقای آن بود، موفق بوده است. همانطور که در بالا ذکر شد، در مذاکرات با دولت در سال 2022 مشخص شد که این گروه هدف فوری خود را محدود به کنترل ارضی کمربند قبیله‌ای در مجاورت افغانستان کرده است. در حال حاضر، این نشان می‌دهد که تحریک طالبان پاکستان با درک اینکه پیروزی به سبک طالبان افغانستان در پاکستان در حال حاضر یک هدف غیرواقعی است، برای شورش خود محدودیت‌هایی قائل شده است.