پس از قتل "آرمان لونی" یکی از رهبران جنبش تحفظ پشتون(PTM)، در جریان دستگیری توسط پلیس پاکستان در منطقه "لورلایی" بلوچستان، اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان طی پیامی در صفحه توییتر خود نسبت به اظهار نظر در مورد آن پرداخته بود.

وی در توییتر خود نوشته بود که "دولت افغانستان نگرانی عمیق خود را درباره خشونت نیروهای پاکستان علیه تظاهرات کنندگان مسالمت آمیز و فعالان مدنی در خیبر پختون خوا و بلوچستان اعلام میدارد و مسئولیت اخلاقی هر دولت است تا از فعالیت‌های مدنی که علیه تروریسم و افراط گرایی گام برمی‌دارند حمایت نماید."

این توییت رئیس جمهور افغانستان، واکنش شدید مقامات پاکستان را برانگیخت.

شاه محمود قریشی، وزیر امور خارجه پاکستان توییت‌های رئیس جمهوری افغانستان را مداخله در امور داخلی پاکستان توصیف نمود.

دلایل اهیمت جنبش حفاظت از پشتون(PTM)

پس از کشته شدن نقیب الله محسود مدل و تاجر جوان، توسط پلیس در "رویارویی از پیش طراحی شده" در شهر کراچی در دی ماه سال گذشته، معترضین، فعالیت های خود را علیه این اقدام پلیس آغاز نمودند.

معترضین با تشکیل"جنبش تحفظ محسود" گردهمایی اعتراضی خود را با حضور ۲۰ نفر، از دیره اسماعیل خان آغاز نمودند و پس از رسیدن به مقابل باشگاه مطبوعاتی در پایتخت پاکستان تعدادشان به هزاران نفر رسید. این اعتراض در ابتدا مورد توجه قرار نگرفت اما به مرور زمان بر تعداد افراد معترض افزوده شد و مردم از شهرهای دیگر برای پیوستن به معترضین به اسلام آباد، پایتخت پاکستان آمدند و پس از گذشت ده روز، "جنبش تحفظ محسود" به "جنبش تحفظ پشتون" تغییرنام داد.

تا زمانی که این جنبش به اعتراض علیه ارتش و نیروهای مسلح نپرداخته بود، این جنبش توسط دولت و ارتش پاکستان مورد توجه قرار نگرفته بود، اما پس از سر دادن شعارهای مختلف ضد ارتش پاکستان توسط اعضای این جنبش در تظاهراتشان، رسانه‌های پاکستان از پوشش خبری تظاهرات و فعالیت های این جنبش و رهبران آن منع شدند و به ندرت رویدادهای مربوط به جنبش تحفظ پشتون‌ را پوشش می‌دهند.

رهبری این جنبش را چه کسی به عهده دارد؟

رهبری این جنبش را جوان ۳۰ ساله ای به نام منظوراحمد پشتین به عهده دارد و بیشتر رهبران آن را جوانان اعم از محسن داور، علی وزیر، گلالئی اسماعیل، آرمان لونی، ورانگه لونی و چندین جوان دیگر تشکیل می‌دهند.

این جنبش توانست در یک سال گذشته بدون صرف هزینه، تظاهرات ده‌ها هزار نفری را در شهرهای بزرگ پاکستان برگزار کند. در کشوری که بیشتر احزاب سیاسی برای جمع‌آوری تظاهرکنندگان به صرف هزینه های گزاف میپردازند، حضور دهها هزار نفری پشتون‌های پاکستانی، بهانه‌ای به دست نظامیان و دولت پاکستان داده تا این جنبش را "مزدور دست کشورهای همسایه" بخوانند.

ژنرال آصف غفور سخنگوی ارتش پاکستان حتی کلاه رهبر این جنبش را که به کلاه پشتین شهرت یافته و در شمال افغانستان استفاده می‌شود، نیز زیر سوال برده که "کلاه او از کجا آمده ‌است؟

ویژگی این جنبش چیست؟

از دیگر ویژگی های این جنبش حضور چشمگیر زنان در کنار مردان است. در جامعه‌ای که به شدت محافظه کار تلقی می‌شود، زنان جوان چون گلالئی اسماعیل در رهبری این جنبش قرار دارد و صدها زن دیگر نیز در تظاهرات های این جنبش حضور می یابند.

بشری گوهر، عضو پیشین پارلمان پاکستان در صفحه توییترخود نوشته است: "این اعتراضات جنبش تحفظ پشتون بود که یک زن قبیله‌ای منطقه وزیرستان را ترغیب کرد تا از آزار و اذیت جنسی به دست ارتش پاکستان سخن بگوید".

غیر مذهبی و سکولار بودن این جنبش شاید عمده‌ ترین ویژگی دیگر آن است. سکولار بودن این جنبش بزرگترین چالش در مقابل سیاست افراط گرا سازی پشتون‌ها و مناطق قبایلی توسط ارتش پاکستان خواهد بود. ارتش پاکستان قبایل افراطی مذهبی را وسیله‌ای برای استفاده در جنگ‌های محتمل علیه هند و افغانستان میداند. چنانچه ارتش پاکستان در سال ۱۹۴۷ از قبایل پشتون برای حمله بر کشمیر استفاده کرد. چون بیشتر شهروندان قبایلی سنی مذهبند، ارتش پاکستان می‌تواند از آنها در جنگ‌های نیابتی علیه ایران نیز استفاده کند.

موقعیت حساس جنبش تحفظ پشتون

اکنون جنبش تحفظ پشتون در موقعیت حساس قرار دارد. از یک سو ارتش و سازمان اطلاعات پاکستان این جنبش را ابزار دست کشورهای همسایه (افغانستان و هند) می‌داند و از سوی دیگر اسفندیار ولی خان، رهبر یکی از احزاب ملی گرای پشتون‌های پاکستان این جنبش را دست نشانده ارتش و سازمان اطلاعات پاکستان میداند.

 سیاستمداران افغانستان نیز در مورد این جنبش به دو دسته تقسیم شده‌اند. سخنگوی ریاست اجرایی افغانستان توییت رئیس جمهور غنی را مداخله در امور داخلی پاکستان خوانده است، در حالیکه امرالله صالح، وزیر کشور سابق افغانستان و نامزد معاونت اول رئیس جمهور غنی در انتخابات سال آینده، حمایت از جنبش‌های مسالمت آمیز را مسوولیت اخلاقی دانسته است.

منظور احمد پشتین، رهبر این جنبش در مقاله‌ای که در تاریخ 22 بهمن سال جاری توسط روزنامه نیویورک تایمز منتشرگردید، نوشته است: "تغییرات قانونی و ساختاری زمان گیر است، اما شکستن سکوت و کاهش ترس که در طول چند دهه توسط دستگاه امنیتی اعمال شده بود، نشان دهنده موفقیت ما است، حتی اگر رهبران جنبش تحفظ پشتون زندانی شوند یا از بین برده شوند".

این مقاله در نسخه نیویورک تایمز که در پاکستان منتشر شد،حذف گردیده بود.