اسلام آباد: به گزارش راز نیوز| اتحاد و انسجام احزاب سیاسی و یا از طرفی تنش میان آنها موجب شکوفایی یا نابودی یک کشور و ملت می شود.

در حال حاضر شاهد چنین رویداد و کشمکش سیاسی در کشور پاکستان هستیم که متاسفانه با شدت گرفتن تنش میان رهبران احزاب سیاسی، این کشور با مشکلات شدید سیاسی، اقتصادی و حتی امنیتی مواجه است.

پاکستان با این وجود که با مشکلاتی چون اقتصاد لب پرتگاه، چند دستگی سیاسی جامعه، عدم خروج صدها خانوار از تاثیرات منفی سیلاب سال 2022 میلادی، افزایش حملات تروریستی، طوفان تورم که حتی تهیه دو وعده غذا را برای برخی از خانواده دشوار کرده است، به حداقل رسیدن ذخایر ارز خارجی، دست و پنجه نرم می کند، اما رهبران سیاسی و حتی نظامی در عوض پرداختن به حل و فصل این مشکلات، درحال ادامه دادن به جنگ قدرت در مورد اینکه چه کسی پاکستان را اداره کند، می باشند.

حتی اعتراضات و تظاهرات در جای جای کشور از بلوچستان تا پنجاب و از گلگت بلتستان تا سند علیه گرانی، تورم، تروریسم و سیاست، نتوانسته توجه قدرتمندان را به سوی نجات پاکستان از بحران شدید فعلی جذب کند.

مایکل کوگلمن مدیر موسسه آسیای جنوبی در مرکز ویلسون می گوید، چیزی که وضعیت فعلی سیاسی پاکستان را بی همتا می سازد، وجود بحران هایی زیر مجموعه شاخه اصلی بحران سیاسی، است.

بحران تروریسم

شاهد تشدید حملات خرابکارانه و تروریستی از سوی سازمان های تروریستی و تجزیه طلب با حداکثر فشار در پاکستان من جمله ایالات بلوچستان و خیبر پختون خوا هستیم. به گفته منابع نظامی پاکستان، در سال جاری میلادی تاکنون 436 مورد حملات تروریستی انجام شده است.

از طرفی تحریک طالبان پاکستانTTP برای به زانو درآوردن ارتش و نهادهای نظامی پاکستان سعی دارد ضمن جذب نیروهای مبارز و همچنین گروه های تروریستی کوچک تر، با گروه های تجزیه طلب فعال در ایالت بلوچستان نیز ائتلاف قوی تشکیل دهد تا به هدف خود یعنی اجرای نظام شریعت در پاکستان دست یابد.

تحلیلگران، مردم مناطق قبایلی پاکستان و دیگر اقشار از جامعه پاکستان دولت عمران خان و رهبری نظامی سابق پاکستان شامل ژنرال باجوا و رئیس سابق سازمان اطلاعات پاکستانISI را عامل تشدید اوضاع نابسامان امنیتی فعلی می دانند.

مردم پاکستان سوالاتی را مطرح می کنند و می گویند: چرا درحالیکه در برنامه اقدام ملی زمینه ای برای مذاکرات با ستیزه جویان وجود نداشت، اما همچنان دولت قبل مذاکرات را آغاز کرده بود؟ نیازمند تغییر اساسی در سیاست دولت نسبت به افغانستان هستیم، دولت از طالبان افغانستانی ای حمایت می کند که آنها از گروه ممنوعه تحریک طالبان پاکستانTTP حمایت  و پشتیبانی می کنند.

صدور مجوز وارد شدن تحریک طالبان پاکستان به خیبر پختون خوا توسط دولت قبلی به بهانه بازگرداندن این ستیزه جویان و خانواده هایشان به دایره مرکزی مردم و شهروندان معمولی، اشتباه بزرگی بود که منجر به کشته شدن نیروهای امنیتی  و شهروندان شده است. سوال اینجاست، در کشوری که نخست وزیران منتخب با اتهامات بی اهمیتی محاکمه می شوند، چرا نمی توان مسئولین چنین نقض امنیتی بزرگی را به دادگاه معرفی و محاکمه کرد؟

ایمل ولی خان رئیس ایالتی حزب ملی مردمی ANP می گوید: هر عملیاتی علیه ستیزه جویان تا زمانی که کسانی که آنها را بازگردانده اند به دست عدالت سپرده نشوند، با مقاومت روبرو خواهد بود.

وی خاطر نشان ساخت که باید هرچه سریعتر به همراه دکتر عارف علوی رئیس جمهور، عمران خان نخست وزیر اسبق، محمود خان وزیر ارشد سابق ایالت خیبر، ژنرال بازنشسته فیض حمید رئیس سابق ISI و وکیل محمد علی سیف عضو کابینه سابق، باید تمامی دست اندر کاران این قضیه را دستگیر و پرس و جو شود که در کدام نقاط به ستیزه جویان اسکان داده اند.

وی در ادامه اظهاراتش گفت که تسهیلگرانی که طالبان را به پاکستان بازگردانده اند، باید قبل از اتخاذ هرگونه تصمیمی در مورد اقدام نظامی جدید علیه ستیزه جویان، به دست عدالت و قانون سپرده شوند.

نابسامانی اقتصادی

وضعیت اقتصادی پاکستان با مشکلات جدی روبرو است، ذخایر ارز خارجی که به همراه سوخت برای دیگر واردات نیز استفاده می شود، به حداقل ترین سطح خود در چند دهه گذشته رسیده است. از طرفی توافق با صندوق بین المللی پول IMF باوجود نشست های مختلف جهت دریافت قسط 1.1 میلیارد دلاری وام که از سال گذشته ادامه دارد، همچنان باقی و بی نتیجه مانده است.

در چنین شرایطی قیمت مواد غذایی و نوشیدنی در کشوری که پنجمین منبع معادن طلا شمرده می شود، درحال افزایش است. جدای از این، پاکستان نتوانسته است از اثرات سیل ویرانگر سال گذشته رهایی یابد و بارندگی های غیرفصلی در سال جاری دوباره آغاز شده است.

مهمل سرفراز خبرنگار و تحلیلگر امور سیاسی می گوید که بی ثباتی سیاسی در چنین وضعیتی باعث وخیم تر شدن بیشتر اوضاع می شود. پاکستان در حال نابودی است و اگر چنین چیزی رخ داد، نه تنها سیاستمداران بلکه به نفع مردم نیز نخواهد بود.

چرایی بن بست سیاسی؟

به گفته تحلیلگران، اوضاع فعلی پس از آوریل سال 2022 میلادی درحالی آغاز شد که سعی کردند به دولت عمران خان از طریق جنبش عدم اعتماد پایان دهند.

کوگلمن در ادامه می گوید که عمران خان از پذیرفتن جنبش عدم اعتماد سر باز زد و در چنین وضعیتی معلوم بود که دولت فعلی جنبش و خشم عمران خان را نیز نادیده نخواهد گرفت.

عمران خان با راهپیمایی بزرگ به سمت اسلام آباد و تظاهرات سراسری پاسخ جنبش عدم اعتماد را داد. درحالیکه پرونده سازی ها علیه عمران خان از سوی دولت فعلی درحال افزایش است. به گفته حزب تحریک انصاف PTI، بیش از 100 پرونده با موضوع های مختلف از جمله فساد مالی، توهین به دادگاه و تروریسم از سوی دولت فعلی تشکیل و ثبت شده اند.

اما عمران خان نخست وزیر سابق از طریق کمپین سیاسی خود به این پرونده سازی های دولت پاسخ داده و دولت را به "وضع قانون جنگل در کشور" متهم کرده است. درحالیکه وزرای دولت حاکم در پاسخ به این اتهام عمران خان را به عنوان شخصی خودرأی و خودخواه معرفی می کنند.

پس از اینکه عمران خان چندین بار در دادگاه حاضر نشد، پلیس اسلام آباد دو بار برای دستگیری او از محل سکونتش در لاهور وارد عمل شد.

از طرفی عمران خان نیز پای دولت را به دادگاه باز کرد. حزب وی (تحریک انصافPTI) با انحلال دو مجلس ایالتی سعی در برگزاری انتخابات سراسری در کشور را داشته است و زمانی که در این امر ناکام ماند، پرونده ای را در دیوان عالی پاکستان تشکیل دادند که درحال حاضر در مرحله رسیدگی می باشد.

این دعوای قضایی قوه قضائیه را نیز دچار تفرقه کرده است. دولت مدعی است که تعدادی از قضات قوه قضائیه از عمران خان حمایت می کنند و این تفرقه و اختلاف شدید باعث ایجاد بحران قانونی شده است.

 احمد بلال تحلیل گر امور سیاسی و رئیس موسسه توسعه قانونگذاری و شفافیت پاکستان (پلدات) اظهار داشت که از طرفی عمران خان دولت فعلی را به حال خود رها نخواهد کرد و از سوی دیگر نیز تمام توجه این دولت بر نجات خودش بوده است.

او معتقد است که این رویارویی با شخصیت عمران مرتبط است، زیرا او آماده سازش نیست. اما عدم سازش عمران خان نیز بی نتیجه است و در دراز مدت می تواند باعث وارد آمدن خسارت به او شود.

درحالیکه مهمل سرفراز بیان داشت که این بن بست پالس هایی از شکست نهادهای نظامی به همراه دارد. حزب، نهاد و گروهی باقی نمانده است که بتواند نقش میانجی را ایفا کند، هیئت حاکمه نظامی نیز اعتبار خود را از دست داده است.

ارتش و آژانس های اطلاعاتی پاکستان همواره از مهره های مهم در سیاستگذاری پاکستان و از عوامل دخیل در سیاست این کشور شمرده شده اند. گاهی با کودتای نظامی قدرت مملکت را به دست می گرفتند، گاهی پشت صحنه می نشستند و اقداماتی را انجام می دادند.

در همین راستا بسیاری از تحلیلگران معتقدند که پیروزی عمران خان در انتخابات سراسری 2018 میلادی با کمک ارتش ممکن شد که برخی از رهبران سیاسی نیز به طور مستقیم و غیرمستقیم به این موضوع اشاره کرده اند. اما اکنون که او در اپوزیسیون قرار گرفته، منتقد آشکار ارتش است و همین امر از محبوبیت ارتش کاسته است.

مایکل کوگلمن مدیر موسسه آسیاسی جنوبی، گفت که نشانه های روشنی وجود دارد که نشان می دهد هیچ توافقی در مورد مسیر راهبردی و عملیاتی آینده در ارتش وجود ندارد.

او می گوید که به نظر من رهبری عالی رتبه ارتش با عدم مداخلت بیشتر در سیاست، خوشحال خواهد شد، از طرفی بسیاری از عناصر رده پایین و میانی ارتش از حامیان پروپاقرص عمران خان هستند و اینها میان ارتش و مردم نیز تفرقه ای ایجاد کرده اند که پایان دادن به آن کار دشواری است.

ناگفته نماند که برخی از تحلیلگران تفرقه میان نهادهای نظامی، تنش میان رده های مختلف ارتش و حتی کاهش محبوبیت نهادهای نظامی در بین مردم را از قدرت های سیاسی عمران خان نخست وزیر سابق می شمارند.

بعد از این چه خواهد شد؟

احمد بلال تصریح داشت که انتخابات سراسری قرار است در سال جاری انجام شود اما می توانند به بهانه وضعیت امنیتی کشور یا نبود بودجه کافی آن را به تاخیر بی اندازند. در صورت وقوع چنین رویدادی، شاهد خسارت قابل توجهی خواهیم بود.

وی در ادامه اظهار داشت که به نظر من این اقدام بسیار تاسف بار به سیستم دموکراتیک خسارت جدی وارد خواهد کرد که شاید قابل جبران نباشد، زیرا ما پیش از این تاخیر در انتخابات عمومی را مشاهده نکرده ایم.

گفتنی است هفته گذشته هیئت هایی از حزب تحریک انصاف و حزب حاکم مسلم لیگ (ن) طی نشستی تصمیم گرفتند تا انتخابات ایالتی و مجلس ملی در یک روز برگزار شوند اما در این زمینه که کی این اتفاق رخ خواهد داد توافقی انجام نشده است.

مهمل سرفراز می گوید که درحال حاضر تنها توافق در مورد تاریخ برگزاری انتخابات کافی نیست و حتی اگر انتخابات هم اکنون برگزار شود، تا زمانی که احزاب سیاسی تصمیم بگیرند که تعیین کننده حد و مرز آنها باشد، درگیری و تنش ادامه خواهد داشت.

به گفته وی اگر دو حزب تحریک انصاف و دولت تصمیم نگیرند که چگونه می توانند روند انتخابات را شفاف و بی طرف نگه دارند، نتایج مورد مناقشه قرار می گیرد و کشور از نظر سیاسی بیشتر تقسیم می شود.

مهمل سرفراز افزود که سیاستمداران باید بفهمند که اینها تنها مخالفان سیاسی هستند نه دشمن شخصی. هنوز زمان برای پیشبرد امور و مذاکره و ارتباط با یکدیگر وجود دارد، قبل از اینکه خیلی دیر شود و کل سیستم فرو بریزد.