اسلام آباد: به گزارش راز نیوز| پس از خروج نظامیان آمریکایی از خاک افغانستان به دنبال توافقنامه صلح دوحه و همزمان با پیشروی های گسترده طالبان در این کشور، پاکستان علی رغم ادعاهای خود مبنی بر همکاری در برپایی صلح در افغانستان به نوعی در حال تلاش برای حضور طالبان در عرصه سیاسی افغانستان و به قدرت رسیدن این گروه است، موضوعی که به ایجاد تنش میان مقامات اسلام آباد و واشنگتن منجر شده است.
در همین راستا معید یوسف مشاور امنیت ملی نخست وزیر پاکستان و سپهبد فیض حمید رئیس سازمان اطلاعات پاکستان(ISI) به همراه تنی چند از مقامات دولتی در حال حاضر به منظور رایزنی با مقامات آمریکا و ابلاغ مواضع اسلام آباد در خصوص مسئله افغانستان در واشنگتن حضور دارند.
معید یوسف مشاور امنیت ملی نخست وزیر پاکستان در ادامه سلسله دیدارها با همتای آمریکایی خود در سفر به واشنگتن با جک سالیوان مشاور امنیت ملی آمریکا به دیدار و رایزنی پرداخت.
وی پس از دیدار با همتای آمریکایی خود در واشنگتن با انتشار پیامی در این خصوص در صفحه کاربری خود نوشت: «دیدار صورت گرفته در واشنگتن دی سی در ادامه دیدارهای اخیر صورت گرفته در ژنو می باشد، در این دیدار در زمینه مناسبات دوجانبه و موضوعات مختلف منطقه ای و بین المللی بحث و تبادل نظر صورت گرفت. در دیدار با جک سالیوان نسبت به تداوم همکاری های مشترک میان پاکستان و آمریکا نیز توافق صورت گرفت.
این در حالی است که جک سالیوان مشاور امنیت ملی آمریکا در پیام خود در توییتر در خصوص این دیدار تنش در افغانستان را به عنوان محور اصلی این رایزنی های صورت گرفته در این دیدار دانست.
وی در پیام خود نوشت: ما در این دیدار در زمینه اهمیت کاهش فوری خشونت های جاری در افغانستان و حل سیاسی مسئله افغانستان از طریق مذاکرات گفتگو کردیم. در دیدار با همتای پاکستانی در خصوص روابط و امنیت منطقه ای بحث و تبادل نظر صورت گرفت.
از سوی دیگر آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا در جریان سفر دوره ای خود به خاورمیانه و هند در گفتگو با رسانه ها صراحتا به میزان نفوذ پاکستان بر روی طالبان افغانستان اشاره نموده و خواستار انجام اقدامات موثر از سوی اسلام آباد برای حل صلح آمیز مسئله افغانستان شد، وی ابراز امیدواری نمود پاکستان نقش فعال خود در زمینه صلح افغانستان را ایفا خواهد نمود.
وزیر امور خارجه آمریکا در بخش دیگری از سخنان خود با ابراز نگرانی نسبت به افزایش موج خشونت ها پس از گسترش نفوذ طالبان در مناطق مختلف افغانستان ابراز داشت: تمام دنیا شاهد وقوع جنایات نگران کننده در افغانستان است و انتشار این اطلاعات قطعا هیچ تصویر مناسبی از چشم انداز و اهداف طالبان برای تمام کشور به همراه نخواهد داشت، افغانستانی که به منافع ملی طی 20 سال اخیر احترام نگذارد در مجامع جهانی دچار انزوا خواهد شد.
آنتونی بلینکن در گفتگوهای مختلف خود با اهالی رسانه با ابراز نگرانی شدید در خصوص عزم طالبان برای به کنترل درآوردن کابل بر اهمیت نقش پاکستان در این زمینه تاکید ورزید.
حضور مقامات عالی رتبه امنیتی پاکستان در پایتخت آمریکا و دیدار با مقامات مختلف این کشور نشان دهنده اهمیت بالای روابط با واشنگتن برای اسلام آباد می باشد، مقامات پاکستانی سعی دارند در دیدار با همتایان آمریکایی خود آنان را از مواضع اسلام آباد آگاه سازند.
اما معید یوسف در پیام مربوط به دیدار با همتای آمریکایی خود از پرداختن به مسئله افغانستان به صورت مستقیم خودداری نموده است، در حالی که جک سالیوان در پیام توییتری خود بر این نکته تاکید داشته است که در این دیدار مسئله افغانستان و کاهش خشونت در این کشور مورد بررسی قرار گرفته است.
رویکرد متفاوت مقام های امنیتی آمریکا و پاکستان در شرح ماوقع دیدار دوجانبه نشان دهنده اختلافات موجود در نوع نگرش این مقامات به مسئله افغانستان و دیگر مسائل می باشد، اگرچه هیچکدام از این کشورها تاکنون صراحتا در خصوص اختلافات موجود اظهار نظر نکرده اند.
از جانب دیگر اظهارات صریح آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا در خصوص نقش پاکستان در مسئله افغانستان و میزان تاثیر اسلام آباد بر رویکرد طالبان و همچنین انتظارات وی از پاکستان برای منصرف نمودن طالبان از تصرف کابل، مشاوره به طالبان برای کاهش خشونت ها و همچنین متقاعد نمودن این گروه برای حضور پای میز مذاکره جهت حل صلح آمیز مسئله افغانستان نشان دهنده سطح اختلافات موجود میان دو کشور می باشد.
در حالی که پاکستان و آمریکا بارها بر عزم خود برای دستیابی به توافقنامه واحد و جامع با حضور گروه های مختلف افغانستان برای تشکیل دولت پس از خروج نظامیان آمریکا تاکید داشته و معتقد بودند که بدین ترتیب می توان از خشونت در کشور و آغاز جنگ داخلی در امان ماند.
با توجه به دیدارهای صورت گرفته میان مقامات پاکستان و آمریکا در واشنگتن و همچنین اظهار نظرهای مقامات آمریکایی به ویژه وزیر امور خارجه این کشور، این نکته دور از فکر نیست که آمریکا خواهان همکاری پاکستان در این زمینه است و به نوعی اسلام آباد را در این زمینه مسئول می داند.
از سوی دیگر عمران خان نخست وزیر پاکستان در مصاحبه اخیر خود با نمایندگان رسانه های افغان صراحتا اعلام نمود: "پاکستان نه مسئول اقدامات طالبان است و نه دولت وی سخنگوی طالبان افغانستان است".
با توجه به شرایط و وضعیت موجود می توان نتیجه گرفت پاکستان علی رغم اختلافات خود با آمریکا در قبال مسئله افغانستان، موضوع افغانستان را به عنوان نکته اساسی در سیاست خارجی خود می داند و به خوبی می داند وقایع و اتفاقات این کشور در آینده پاکستان تاثیر گذار خواهد بود، بر همین اساس همزمان با پرداختن به اشتباهات آمریکا به ارتباط و مشاوره با این کشور ادامه می دهد.
پاکستان حتی این نکته را به خوبی درک می کند که با توجه به نقش ویژه خود در مسئله افغانستان، از اهمیت و مقبولیت دیپلماتیک بالایی نزد آمریکا و کشورهای متحدش برخوردار است، مقامات مختلف پاکستان از جمله نخست وزیر، وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی همواره بر نقش پاکستان در متقاعد نمودن طالبان برای حضور پای میز مذاکره با آمریکا تاکید داشته اند و اعلام نموده اند که بدون میانجیگری اسلام آباد این امر ناممکن بود، آمریکا نیز این نکته را پذیرفته است و بارها آن را اعلام داشته است، اما اکنون چرا پاکستان در حال تلاش برای شانه خالی کردن از نقش کلیدی خود در زمینه مسئله افغانستان است؟
برای درک این موضوع باید عوامل و دلایل موجود در پشت پرده که باعث ایجاد اختلاف نظر میان پاکستان و آمریکا در خصوص مسئله افغانستان شده اند شناسایی و بررسی شوند.
موضع آمریکا در قبال افغانستان به قدری واضح است که واشنگتن خواهان یک چیدمان سیاسی در افغانستان است که در آن طالبان سهم منصفانه ای از قدرت را داشته باشد، اما باید تا حدی حقوق بشر و نقش سیاسی-اجتماعی زنان افغان تضمین گردد.
علاوه بر این واشنگتن هیچگاه تبدیل شدن مجدد سرزمین افغانستان به پناهگاه تروریست ها برای حمله به آمریکا و کشورهای متحد خود را برنخواهد تابید، وزیر امور خارجه آمریکا در سفر به هند در این زمینه ابراز نگرانی نموده و با مقامات دهلی نو به رایزنی پرداخته است، این در حالی است که هند از یک دهه گذشته از خاک افغانستان برای پرورش عناصر مخالف اسلام آباد جهت ایجاد نا امنی در پاکستان استفاده نموده است.
این نکته نیز قابل درک است که اگرچه طالبان در حال حاضر به قطع ارتباط با گروه های مختلف تروریستی همچون القاعده و جنبش اسلامی ترکستان شرقی پس از کسب قدرت سیاسی در افغانستان اشاره نموده است اما این گروه به منظور پیشگیری از هرگونه درگیری های احتمالی با این گروه های تروریستی و جهادی حاضر به قطع ارتباط با این گروه ها به صورت ناگهانی و یکباره نیست، این سیاست طالبان موضوعی است که نگرانی های واشنگتن را به همراه داشته است.
بر خلاف مواضع و نگرانی های واشنگتن در قبال مسئله افغانستان، دولت اسلام آباد از یک سو سیاست خود در خصوص مسئله افغانستان را به ابزاری برای کسب مقبولیت در عرصه دیپلماتیک تبدیل نموده است، اما در واقع از سویی دیگر استراتژی خارجی و امنیتی پاکستان حول محور نفوذ هند در افغانستان قرار دارد.
عمران خان نخست وزیر پاکستان در اظهارات خود در صحن پارلمان این کشور و در دیگر مصاحبه های خود مدعی شده است در دهه 90 میلادی به منظور در امان ماندن از هند سیاست "عمق استراتژیک" به کار گرفته شد اما در حال حاضر این سیاست کنار گذاشته شده است.
اصطلاح «عمق استراتژیک» هیچگاه از سوی مقامات پاکستان شرح داده نشد، زیرا پاکستان پیش از رد این سیاست هرگز این موضوع را تسلیم نکرده است که نوعی از این سیاست را اجرایی نموده است. با این حال این نکته نشان می دهد پاکستان همواره خواهان برپایی یک دولت حامی منافع اسلام آباد در افغانستان بوده که نفوذ هند در سرزمین افغانستان و سیاست های دولتی این کشور را ریشه کن نماید و طالبان نیز برای نیل به این اهداف پاکستان تشکیل گردید.
اکنون سوال این است که پس از کنار گذاشتن سیاست عمق استراتژیک از سوی پاکستان آیا اسلام آباد از هدف خود برای قطع نفوذ دهلی نو در افغانستان و عدم دسترسی هند به تسهیلات سیاسی برای استفاده در جهت منافع اقتصادی منصرف شده است؟! یافتن پاسخ این سوال دشوار به نظر می رسد اما علت اصلی نگرانی های پاکستان در زمینه افغانستان در همین پاسخ نهفته است.
در حال حاضر آمریکا ظاهرا هیچ ضمانتی را در خصوص ریشه کن نمودن نفوذ دهلی نو در افغانستان را به اسلام آباد ارائه نکرده است بلکه آمریکا در موقعیتی قرار ندارد که بتواند برای پایان نفوذ هند در افغانستان اقدام نماید، بلکه از سوی دیگر وزیر امور خارجه آمریکا در سفر اخیر خود به هند به مقامات این کشور اطمینان داد از منافع هند در کابل حفاظت خواهد کرد.
با توجه به شرایط موجود هر نوع توافق میان پاکستان و هند می تواند به حل مسئله موجود کمک نماید اما آمریکا برای میانجیگری در این زمینه امتناع می ورزد و در حال تلاش برای یافتن راه فرار از این موضوع است، بر همین اساس تنش میان روابط اسلام آباد و واشنگتن افزایش یافته است.
با در نظر شرایط و اوضاع موجود آیا می توان نتیجه گرفت طالبان افغانستان تنها امید اسلام آباد در شرایط فعلی می باشد؟ با بررسی اظهارات غیر مستقیم مسئولان و مقامات پاکستان می توان به این نتیجه دست یافت، اما بر اساس گمانه زنی های مبهم سیاست پاکستان برای مقابله با آمریکا عواقب ناگواری را برای این کشور به همراه خواهد داشت.
در حال حاضر نمی توان نتیجه گرفت که طالبان چگونه و چرا باید دولتی را در افغانستان به روی کار بیاورد که در آن علاوه بر حفظ منافع خود باید انتظارات اسلام آباد را نیز برآورده نماید.
در شرایط شکننده فعلی پاکستان باید در عرصه عملی، شعار خود مبنی بر بی طرف بودن در افغانستان را اجرایی نماید و در واقع اقدامات اسلام آباد باید مطابق با اظهارات و ادعاهایش صورت پذیرد، اگرچه در حال حاضر آمریکا و دیگر کشورهای دنیا تاکنون این موضع پاکستان را نپذیرفته اند.
