واشنگتن: به گزارش راز نیوز | رسانه آمریکایی The Hill، که به‌عنوان یکی از رسانه‌های نزدیک به کنگره ایالات متحده شناخته می‌شود، در گزارشی تحلیلی نوشته است که پاکستان از زمان تأسیس خود در سال 1947، به‌ندرت توانسته از سیطره و سلطه ارتش رهایی یابد.

حتی در دوره‌هایی که ارتش مستقیماً حکومت را در دست نداشته، ژنرال‌ها همواره از پشت صحنه قدرت را اعمال کرده‌اند؛ دولت‌ها را ساخته و سرنگون کرده‌اند، سیاست خارجی و امنیتی کشور را شکل داده‌ و اجازه نداده‌اند هیچ رهبر غیرنظامی به‌طور واقعی مستقل شود.

به‌نوشته The Hill، اکنون برای نخستین‌بار، ارتش پاکستان کنترل مستقیم خود را به شیوه‌ای تازه و بی‌سابقه بازتعریف کرده است. این‌بار نه با کودتای نظامی، بلکه از طریق آنچه این رسانه «کودتای قانون اساسی» می‌نامد؛ اقدامی که به‌مراتب ماندگارتر و خطرناک‌تر از کودتاهای پیشین است.

بر اساس این گزارش، فیلد مارشال سید عاصم منیر، فرمانده ارتش و رئیس نیروهای دفاعی پاکستان از سوی دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا، با عباراتی چون «فیلد مارشال محبوب من»، «مردی بسیار بزرگ» و «شخصیتی الهام‌بخش» توصیف شده، عملاً به حاکم واقعی پاکستان در پشت یک ظاهر غیرنظامی تبدیل شده است.

The Hill  می‌نویسد: این وضعیت در پی تصویب بیست‌وهفتمین اصلاحیه قانون اساسی پاکستان ممکن شده است؛ اصلاحیه‌ای که برتری ارتش بر تمامی نهادهای دولتی را به‌طور رسمی در متن قانون اساسی نهادینه می‌کند. این اصلاحیه با به‌رسمیت شناختن جایگاه ارتش به‌عنوان داور نهایی در سیاست خارجی، امنیت ملی و حتی راهبردهای اقتصادی، عملاً قدرت رهبران غیرنظامی را به سطحی نمادین و تشریفاتی تقلیل داده است.

به‌نوشته این رسانه، عاصم منیر با این اصلاحیه به هدفی دست یافته که حتی دیکتاتورهای نظامی پیشین پاکستان نیز هرگز به‌طور کامل به آن نرسیده بودند: قدرت مطلق با پوشش قانونی، او اکنون بدون پاسخ‌گویی مستقیم، تمامی اهرم‌های قدرت دولتی را در اختیار دارد و در عین حال، پشت یک دولت غیرنظامی سپر گرفته است.

در این میان، محبوب‌ترین سیاستمدار پاکستان، عمران خان که در سال 2022 پس از اختلاف با ارتش از مقام نخست‌وزیری برکنار شد، همچنان در زندان به‌سر می‌برد؛ این در حالی است که حامیان او در انتخابات پارلمانی سال گذشته بیشترین کرسی‌ها را به دست آوردند.

گزارش می‌افزاید که ایالات متحده در برابر این تحولات، سکوتی معنادار اختیار کرده است. به‌رغم آنکه نهادهای معتبر حقوقی و حقوق بشری بین‌المللی این اصلاحیه را به‌شدت محکوم کرده‌اند، واشنگتن واکنش قابل توجهی نشان نداده است.

کمیسیون بین‌المللی حقوقدانان این اصلاحیه را «حمله‌ای تمام‌عیار به حاکمیت قانون» توصیف کرده و ولکر تورک کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، هشدار داده است که این اقدام به‌طور جدی استقلال قضایی را تضعیف کرده و پرسش‌های عمیقی درباره پاسخ‌گویی ارتش ایجاد می‌کند؛ با این حال، دولت آمریکا عملاً به این روند تن داده است.

این گزارش یادآور می‌شود که این رویکرد، چرخشی چشمگیر در سیاست واشنگتن نسبت به پاکستان محسوب می‌شود. دونالد ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری خود، کمک‌های امنیتی به پاکستان را قطع کرده و این کشور را به «دروغ و فریب» متهم کرده بود و حتی به پناه‌دادن مخفیانه به اسامه بن‌لادن تا سال 2011 اشاره کرده بود.

حال این سوال به وجود می‌آید که چه عاملی باعث این تغییر موضع شده است؟

به نقل از این رسانه، پاکستان در سال جاری کارزار لابی‌گری هدفمندی را در واشنگتن آغاز کرد و دو تن از نزدیک‌ترین چهره‌های مرتبط با ترامپ، جورج سوریال از سازمان ترامپ و کیت شیلر رئیس پیشین دفتر بیضی‌شکل کاخ سفید را به خدمت گرفت. در کنار این، وعده‌هایی درباره ذخایر عناصر نادر، همکاری‌های سودآور رمزارزی با شرکت مرتبط با خانواده ترامپ و استفاده گسترده از ادبیات تمجیدآمیز، بخشی از این راهبرد بوده است.

در ژوئن گذشته، ترامپ میزبان عاصم منیر در یک ناهار خصوصی در کاخ سفید بود؛ نخستین‌بار که یک رئیس‌جمهور آمریکا از فرمانده ارتش پاکستان بدون آنکه رهبر رسمی کشور باشد، چنین استقبالی می‌کرد؛ پیام این اقدام کاملاً روشن بود: واشنگتن آماده تعامل مستقیم با مرکز واقعی قدرت در پاکستان است.

پس از این تحولات، عاصم منیر موقعیت خود را بیش از پیش تثبیت کرد؛ ابتدا با ارتقا به درجه فیلد مارشالی (برای نخستین‌بار در نزدیک به شش دهه) و سپس با تصویب اصلاحیه‌ای که او را به نخستین رئیس نیروهای دفاعی پاکستان تبدیل می‌کند و فرماندهی زرادخانه هسته‌ای، ارتش، نیروی هوایی و نیروی دریایی را به او می‌سپارد. این اصلاحیه همچنین مصونیت مادام‌العمر قضایی و تمدید پنج‌ساله دوره مسئولیت را برای او تضمین می‌کند.

The Hill می‌نویسد که شاید شگفت‌انگیزترین بخش اصلاحیه آنجاست که هر ژنرالی که به درجه فیلد مارشالی برسد، «قهرمان ملی» اعلام می‌شود و برای تمام عمر، رتبه، امتیازات و حتی یونیفرم خود را حفظ می‌کند.

در پایان، این رسانه هشدار می‌دهد که با این اصلاحیه، ارتش پاکستان دیگر نیازی به اعمال قدرت پنهانی ندارد؛ بلکه می‌تواند با مشروعیت قانونی، مسیر دولت، اقتصاد و جامعه را آشکارا تعیین کند. نقل‌قولی از نواز شریف، نخست‌وزیر پیشین پاکستان، یادآوری می‌شود که در سال 2020 گفته بود ارتش از «دولتی در درون دولت» به «دولتی بالاتر از دولت» در حال تبدیل شدن است؛ پیش‌بینی‌ای که به‌زعم The Hill اکنون محقق شده است.

این گزارش در نهایت تأکید می‌کند که آنچه تغییر کرده، نه ماهیت ارتش پاکستان، بلکه آمادگی ایالات متحده برای نادیده گرفتن این واقعیت است؛ رویکردی که به‌گفته این رسانه، می‌تواند آمریکا را در تثبیت یک دیکتاتوری قانون‌اساسی در کشوری هسته‌ای و بی‌ثبات، شریک و مسئول پیامدهای آن کند.