اسلام آباد: به گزارش راز نیوز| سلیم صافی از روزنامه نگاران برجسته و سرشناس پاکستان در برنامه تحلیلی خود با عنوان «جِرگه» در شبکه خصوصی جیو نیوز با بررسی تحولات افغانستان چند سوال در خصوص نکات مختلف مربوط به اوضاع این کشور را مطرح و بررسی می کند.
وی همچنین در ادامه این برنامه پس از طرح چند نکته مورد سوال در خصوص اوضاع افغانستان، با سهیل شاهین سخنگوی دفتر طالبان افغانستان در دوحه به صورت زنده به گفتگو می پردازد و سوالاتی را نیز در خصوص سیاست های طالبان افغانستان و نگرش این گروه شبه نظامی به اوضاع افغانستان طرح می کند.
آنچه که می خوانید منتخبی از اظهارات کارشناسانه این روزنامه نگار پاکستانی در خصوص تحولات افغانستان است:
آمریکا در جریان حضور نظامی خود در افغانستان شاهد کشته شدن 24 هزار نیروی خود در این کشور بوده و در جریان حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان صدها هزار نفر از نیروهای امنیتی افغان، مردم غیر نظامی و شبه نظامیان طالبان کشته شدند، علاوه بر این پاکستان نیز به عنوان یک کشور همسایه افغانستان متحمل تلفات 70 هزار نفری اعم از مردم، نیروهای مسلح و پلیس شده است.
سکوت و بی تفاوتی آمریکایی ها و متحدانش نسبت به تحولات افغانستان
اگرچه آمریکا آغاز کننده جنگ در افغانستان بود و در مدت زمان حضور خود در منطقه اسامه بن لادن رهبر القاعده را به هلاکت رساند و تا حدودی موفق به تضعیف این گروه شد، اما عواقب حضور نظامی آمریکا بیشتر گریبان گیر افغانستان و پاکستان شده است، در حال حاضر که آمریکا خاک افغانستان را ترک می کند هیچگونه خطری او را تهدید نمی کند و علاوه بر این با خروج نیروهای نظامی از خاک افغانستان هزینه های مالی آمریکا نیز کاهش خواهد یافت، اما با این وجود آمریکا به آن اهدافی که برای حضور نظامی در افغانستان و منطقه در سر داشت نرسید و در واقع نوعی دچار شکست شده است، بنابراین همانگونه که طالبان شادمان از پیروزی خود در بیرون راندن نیروهای آمریکایی است ما باید شاهد سوگ و غم در میان آمریکایی ها باشیم ، اما آمریکایی ها نسبت به این موضوع بی تفاوت هستند.
نحوه نشستن جو بایدن در دیدار چند دقیقه ای با اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان و نحوه ادای کلمات در این دیدار به گونه است که انگار وی جبرا حاضر به دیدار با هیئت افغانستانی شده است، دگرگونی اشرف غنی در نشست خبری مشترک با جو بایدن و نگرانی های وی که از چهره اش نمایان بود و همچنین اظهارات عبدالله عبدالله پس از بازگشت از آمریکا مبنی بر احتمال تجزیه افغانستان همگی بر این نکته دلالت دارد که احتمالا رئیس جمهور آمریکا در این دیدار صراحتا اعلام نموده است هیچ همکاری برای کنترل اوضاع افغانستان نخواهد داشت و مقامات کابل باید برای حفظ امنیت و کنترل اوضاع خودشان دست به کار شوند.
سکوت و طمانینه خاطر آمریکا و متحدانش در قبال اوضاع افغانستان بسیار مرموز است و دلیل آسایش خاطر آنان در این زمینه قابل درک نیست.
سقوط پی در پی شهرهای مختلف افغانستان و تسلیم شدن نیروهای افغان بدون هیچگونه مقاومت
دومین نکته مرموز در رابطه با اوضاع افغانستان تسلیم پی در پی نیروهای افغان در مقابل طالبان بدون هیچگونه مقاومت و سقوط یک به یک شهرهای افغانستان و تصرف آن به دست طالبان است، اگرچه طالبان با توجه به سوابق عملیاتی خود دارای یک رعب و وحشت در سطح افغانستان است اما همین نیروهای افغان که خود را در مقابل طالبان تسلیم می کنند از دو سال گذشته در حال مبارزه با شبه نظامیان طالبان هستند و هیچگاه اجازه ندادند استان و یا منطقه ای از افغانستان به کنترل طالبان درآید، از سوی دیگر ارتش آمریکا نیز از دو سال اخیر از وضعیت عملیاتی خارج شده است.
سقوط پی در پی شهرهای مختلف افغانستان به دلیل تسلیم نیروهای ارتش افغانستان بسیار حیرت آور است، صدها نیروی افغان به صورت مبهم خود را در مقابل چند ده نفر از شبه نظامیان طالبان تسلیم می کنند، طالبان نیز بر خلاف سنت دیرینه خود با اعطای مبالغ نقد و اسلحه کلاشینکف تمامی نیروهای افغان را آزاد می کند و تنها سلاح های جدید آمریکایی در دست نیروهای افغان را به غنیمت می گیرد.
این روند نه تنها در استان های جنوبی و شرقی اتفاق افتاده است بلکه در استان های شمالی و غربی که اکثریت جمعیت آن را مردمانی از قوم ازبک، تاجیک و ترک تشکیل می دهند نیز در حال انجام است.
یکی از ابعاد حملات طالبان افغانستان این است که این گروه عمدتاً استان هایی را هدف حمله قرار می دهد که آمریکایی ها جدیدترین سلاح ها و تجهیزات جنگی خود را در آنجا رها کرده اند.
در این میان برخی از رهبران استان های شمالی افغانستان معتقدند که از مقامات بالا به نیروهای ارتش دستور داده شده است بدون هیچگونه مقاومت در مقابل طالبان تسلیم شوند یا آنکه به دلیل عدم ارتباط نیروها با فرماندهی مرکزی، تمامی نیروها مجبور به زمین گذاشتن سلاح های خود در مقابل طالبان می شوند.
حضور پررنگ طالبان در استان های شمالی و غربی نسبت به جنوب و شرق
حضور طالبان در استان های شمالی و غربی افغانستان نسبت به استان های شرقی و جنوبی این کشور پر رنگ تر است، اگر طالبان استان های متصل به مرز پاکستان در جنوب افغانستان همچون پکتیا، پکتیکا، خوست، قندهار، هلمند و زابل را به تصرف درمی آورد قابل تعجب و حیرت نبود اما طالبان توجه خود را بر روی تصرف شهرستان های واقع در استان های شمالی و غربی افغانستان متمرکز نموده است.
همچنین چندین شهرستان از ولایت بدخشان که هم مرز با کشورهای چین، پاکستان و تاجیکستان است نیز توسط طالبان تحت کنترل درآمده است، این در حالی است که طی سال های گذشته طالبان هیچگاه موفق به تصرف این ولایت نشد، اما اکنون فرماندار و دیگر مقامات این ولایت پا به فرار گذاشته و به کابل پناه برده اند.
علاوه بر این در ولایت قندوز متصل به مرز تاجیکستان واقع در شمال افغانستان نیز کنترل گذرگاه مرزی شیرخان به دست طالبان درآمده است، همچنین چندین شهرستان استان های جوزجان و فریاب واقع در غرب افغانستان نیز سقوط کرده و توسط طالبان به تصرف درآمده اند، یک شهرستان از ولایت تخار و مناطق مرزی متصل به خاک ایران نیز توسط شبه نظامیان طالبان تصاحب شده است.
اینگونه پیشروی سریع شبه نطامیان طالبان در استان های شمالی و غربی در مقایسه با میزان فتوحات طالبان در استان های شرقی و جنوبی نیز به نوبه خود اسرار آمیز و حیرت آور است.
غیبت اسد الله خالد وزیر دفاع افغانستان
کنار رفتن ناگهانی اسد الله خالد وزیر دفاع افغانستان از عرصه سیاسی و میدانی یکی دیگر از نکات مورد توجه و بحث برانگیز در زمینه تحولات افغانستان است، اسد الله خالد که پیش از این فرماندار غزنی و قندهار بود و فرماندهی سازمان ریاست امنیت ملی افغانستان موسوم به NDS را بر عهده داشت، به عنوان یکی از چهره های شاخص مخالف پاکستان و طالبان شناخته می شود.
وی پس از بر عهده گرفتن زمام قدرت به عنوان وزیر دفاع افغانستان دو سال متداوم با طالبان به مبارزه پرداخت و خود با به تن نمودن لباس رزم در عرصه جنگ علیه طالبان در میادین حضور یافت.
این مقام افغان با این سطح از سوابق و فعالیت های خود در جنگ علیه طالبان اکنون از انظار عمومی پنهان شده است، پس از تحقیقات و پرس و جوی فراوان مشخص گردید که وی به دلیل کسالت و مریضی برای درمان به آمریکا رفته است.
عدم تسخیر مراکز استان ها توسط طالبان
علی رغم آنکه طالبان افغانستان چندین شهرستان از استان های مختلف کشور را در کنترل خود گرفته است اما تاکنون هیچکدام از مراکز استان های افغانستان توسط شبه نظامیان طالبان به تسخیر درنیامده است، در حالی که این امر برای طالبان ناممکن نیست و طالبان در صورت اراده به راحتی می تواند مراکز استان ها را نیز در کنار شهرستان ها به تصرف خود درآورد.
در این خصوص گفته می شود با برخی از قدرت ها تفاهمی صورت گرفته است که بر اساس آن طالبان دست کم برای تسخیر مراکز استان ها وارد عمل نخواهد شد، این موضوع نکته ای دیگر از موارد مرموز در تحولات اخیر افغانستان است که سوالات گسترده ای را به ذهن تداعی می کند.
غارت تجهیزات به جامانده آمریکایی ها در پایگاه بگرام توسط طالبان
پس از تخلیه پایگاه هوایی بگرام توسط نیروهای آمریکایی، پیش از آنکه مقامات دولتی افغانستان در این پایگاه حضور پیدا کنند، افرادی ناشناس با ورود به این پایگاه آنجا را غارت کرده و تجهیزات نظامی آمریکایی را به غنیمت بردند.
گفته می شود این افراد همان عناصر طالبان هستند زیرا طالبان از موعد خروج نیروهای آمریکایی از پایگاه بگرام اطلاع داشتند، این در حالی است که طبق ادعای مقامات افغان، آمریکایی ها بدون هماهنگی با دولت کابل پایگاه هوایی بگرام را تخلیه و ترک نمودند و مقامات افغان یک روز پس از آن متوجه خروج نیروهای آمریکایی از این پایگاه شدند.
ورود ناگهانی ترکیه به عرصه تحولات افغانستان
ترکیه که کشور دوست پاکستان و همچنین مخالف سرسخت پکن است به صورت ناگهانی به بهانه تامین امنیت فرودگاه کابل وارد عرصه تغییرات میدانی و سیاسی افغانستان شده است که امری هشدار آمیز، خطرناک و قابل فکر است.
من به دلیل اینکه کشور ترکیه دوست نزدیک پاکستان است از پرداختن به جزئیات این موضوع و بررسی چرایی ورود ناگهانی آنکارا به عرصه تحولات افغانستان خودداری می کنم.
گفتگوی اختصاصی با سخنگوی دفتر طالبان افغانستان در دوحه
سلیم صافی روزنامه نگار سرشناس پاکستانی در ادامه این برنامه با سهیل شاهین سخنگوی دفتر طالبان افغانستان در دوحه به صورت زنده به گفتگو می پردازد که بخشی از پرسش و پاسخ های صورت گرفته در جریان این مصاحبه به شرح زیر تقدیم می گردد:
سلیم صافی: بفرمایید که پیشروی سریع طالبان در مناطق مختلف و تصرف چندین شهرستان افغانستان به دست طالبان و همچنین تسلیم شدن نیروهای افغان در مقابل پیشروی های طالبان آیا بدین معنی است که امکان حل بحران افغانستان از طریق راهکار سیاسی و مذاکره برای توافق پایان یافته است و اکنون طالبان خواستار به دست گرفتن قدرت از طریق گزینه نظامی و جنگ است؟
سهیل شاهین: دستیابی به یک توافق نهایی از طریق مذاکرات و گفتگو از جمله سیاست ما در قبال مسئله افغانستان است و هیچگونه تغییری در این سیاست ها ایجاد نشده است، در حال حاضر نیز تیم های ما در حال رایزنی و مذاکره هستند و در این جلسات که به صورت پیاپی ادامه دارد مفاد و مطالبات ارائه شده از سوی دو طرف در حال بررسی است.
آنچه که در تحولات اخیر افغانستان ما شاهد آن بوده ایم به این علت است که نیروهای امنیتی افغان به هیئت حاکمه کابل اعتماد ندارند و تمامی آنان به صورت داوطلبانه در حال پیوستن به نیروهای ما هستند، با این وجود امکان دارد در برخی از مناطق درگیری هایی صورت گرفته باشد، اما بیش از 90 درصد از فتوحات ما در نتیجه مذاکره و گفتگو انجام شده است، نیروهای افغان نه اینکه تسلیم شده باشند بلکه به اعتقاد من به عضویت طالبان درآمده اند.
نیروهای افغان پیش از این نیز به مقامات کابل اعتماد نداشته اند، اما با توجه به حضور نیروهای نظامی خارجی در افغانستان و مجهز بودن آنان به انواع مختلف تجهیزات جنگی از جمله هواپیماهای بدون سرنشین و دیگر انواع جنگنده ها در صورتی که نیروهای افغان به عضویت طالبان درمی آمدند هدف حملات هوایی نیروهای خارجی قرار می گرفتند.
اکنون که نیروهای نظامی از افغانستان خارج شده اند، شما مشاهده کردید که تمامی نیروهای افغان به صورت داوطلبانه به ما پیوستند و ظرف مدت شش هفته تقریبا 170 شهرستان به کنترل ما درآمده است.
سلیم صافی: سقوط شهرستان های موجود در مناطق شمال و غرب افغانستان که اکثریت جمعیت آنان را اقوام تاجیک، ازبک و هزاره تشکیل می دهند در مقایسه با استان های جنوبی و شرقی بسیار گسترده تر است، در این میان یک تئوری توطئه بدین صورت وجود دارد که این اقدامات با خواست آمریکا صورت می گیرد و یا آنکه نیروهای مستقر در این استان ها از سوی فرماندهان خود دستور می گیرند تا در مقابل طالبان تسلیم شوند، آیا شما با آمریکا اینگونه توافق کرده اید؟!
سهیل شاهین: ممکن است چنین تئوری توطئه وجود داشته باشد که باعث ایجاد تفکراتی از این قبیل در میان مردم شده است، اما حقیقت امر این است که امارت اسلامی در این استان ها دارای پیروان و طرفداران فراوانی می باشد و تمامی فرمانداران این استان ها که ازبک هستند از اعضای امارت اسلامی می باشند، قاری فصیح الدین والی یا فرماندار ولایت بدخشان که یک فرد تاجیک است نیز عضو شورای رهبری امارت اسلامی و فرماندهی بیست ولایت مختلف ما را عهده دار می باشد.
آنچه که علیه امارت اسلامی افغانستان گفته می شود که این گروه بر مبنای قومیت پشتون تشکیل شده و فعالیت دارد سرتاسر کذب و دروغ است، تمامی اقوام و مردم افغانستان در طالبان عضویت دارند و بر همین اساس شهرستان های مختلف افغانستان در مقابل طالبان تسلیم شده اند.
در گذشته و در زمان حکمرانی امارت اسلامی، این استان ها در کنترل مخالفین ما قرار داشت اما اکنون پس از گذشت 20 سال اوضاع کشور دچار تغییر شده است و اکنون تمامی اقوام افغان در کنار یکدیگر در امارت اسلامی حضور دارند.
سلیم صافی: گفته می شود اشرف غنی هیچ علاقه ای به آغاز مذاکرات بین الافغان ندارد زیرا در صورت تشکیل دولت موقت، اشرف غنی مجبور به خداحافظی و ترک قدرت خواهد شد، از سوی دیگر گفته می شود شما(طالبان افغانستان) نیز هیچ تمایلی به مذاکره ندارید زیرا شما با پیشروی های صورت گرفته اطمینان دارید که بالاخره کابل به دست طالبان خواهد افتاد.
علی رغم آنکه شما از چندین ماه گذشته در حال مذاکره در قطر هستید، اما هیچگونه پیشرفتی در این زمینه مشاهده نشده است، یک سو شما اصرار به تشکیل دولت امارت اسلامی دارید و از سوی دیگر اشرف غنی اصرار به ابقای حکومت خود دارد.
با توجه به عدم پیشبرد روند مذاکرات طی 7 ماه چطور می توان نسبت به نتیجه بخش بودن مذاکرات امیدوار بود؟ آیا شما به کمتر از امارت اسلامی رضایت خواهید داد؟
سهیل شاهین: ببینید دولت افغانستان تاکنون هیچ انعطافی در مذاکرات صورت گرفته نشان نداده و همزمان موانعی را نیز در این زمینه ایجاد کرده است که از جمله می توان به مواردی همچون عدم آزادی زندانیان ظرف مدت تعیین شده سه ماه پس از آغاز مذاکرات، عدم همکاری در تغییر فهرست سیاه اشاره نمود.
اما با وجود تمامی این اقدامات، سیاست ما برپایی صلح پایدار و دائمی در افغانستان است و این امر تنها با حضور تمامی طرف های قدرت از طریق رایزنی و انجام مذاکرات نتیجه بخش امکان پذیر خواهد بود.
ما معتقدیم تمامی دولت های پیشین افغانستان حتی حکومت امارت اسلامی نمی توانند به صورت یکجانبه و یک حزب واحد، نظام مسالمت آمیز را در افغانستان برپا کنند، بنابراین ما سیاست هایی را تعیین نموده ایم که بر اساس آن به یک نتیجه مسالمت آمیز از طریق گفتگو و مذاکره دست یابیم.
ما خواستار برپایی امنیت پایدار در افغانستان، تمرکز بر بازسازی افغانستان و همچنین توقف دخالت کشورهای خارجی هستیم، این موضوع تنها در صورتی امکان پذیر خواهد بود که تمامی طرف های افغان متحد شده و یک دولت اسلامی را از طریق مذاکره برپا نمایند.
سلیم صافی: دولت ائتلافی تنها زمانی ایجاد خواهد شد و تمام طرف های افغان زمانی شامل آن خواهند شد که شما برای اجرای جمهوریت و دموکراسی آماده شوید و اصرار به تشکیل دولت امارت اسلامی را کنار بگذارید، آیا شما برای انجام انتخابات و دموکراسی آماده اید؟
سهیل شاهین: ما مفاد و نکات مربوط به دستور کار خود را به روی میز مذاکره خواهیم آورد و طرف مقابل نیز برنامه و دستور کار خود را در میز مذاکرات ارائه کند، ما هیچگاه به دنبال تحمیل مفاد و برنامه های خود در مذاکرات نبوده و نخواهیم بود و هر تصمیمی که در جریان این مذاکرات در خصوص نحوه تشکیل دولت بعدی و نظام ساختاری آن اتخاذ شود از جانب ما مورد قبول واقع خواهد شد.
اما ما از ابتدا بر این نکته تاکید داشتیم که باید نظام اسلامی در افغانستان پیاده سازی شود زیرا ما از 40 سال گذشته برای برپایی نظام اسلامی قربانی داده و جانفشانی کردیم.
سلیم صافی: آیا شما چشم انداز دولت آینده و ساختار تشکیلاتی آن را تهیه کرده اید؟ پیش تر گفته می شد که طالبان نظام ساختاری دولت آینده خود را ارائه خواهد کرد و گمانه زنی هایی نیز در این خصوص صورت گرفت که بعدها از جانب شما تکذیب شد، شما تا چه زمانی چارچوب تشکیل دولت آینده را ارائه خواهید کرد؟!
سهیل شاهین: بله ما برنامه و چارچوب تشکیل دولت آینده و چشم انداز آن را آماده داریم و آن را با تیم مذاکراتی خود برای طرح در نشست های مذاکراتی به اشتراک گذاشتیم.
سلیم صافی: تمام شما با ملا هیبت الله به عنوان امیر المومنین بیعت کرده اید و قطعا با حضور وی شما فرد ثالث را به عنوان حاکم نخواهید پذیرفت، از سوی دیگر کشورهای چین، پاکستان و روسیه صراحتا اعلام نموده اند که به روی کار آمدن امارت اسلامی بر سر قدرت را نخواهند پذیرفت، آیا شما حاضر به توافق و کوتاه آمدن برای برپایی صلح در افغانستان خواهید بود؟
سهیل شاهین: بله ما با ایشان بیعت کردیم و بنابر دستور وی از 20 سال گذشته به جهاد پرداختیم، مذاکره با آمریکا و امضای توافقنامه صلح دوحه که منجر به خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان شد با موافقت و رضایت ایشان صورت گرفته است، این طور نیست که ما به صورت خودسرانه تیم مذاکراتی تشکیل داده و به مذاکره با آمریکا رفته ایم.
سلیم صافی: دولت افغان همچنان مدعی است که فتوحات و پیشروی های شما در گرو حمایت های پشت پرده پاکستان صورت می گیرد، در حالی که از سوی دیگر پاکستان در نشست مسکو صراحتا اعلام نمود دولت امارت اسلامی طالبان از سوی اسلام آباد مورد پذیرش واقع نخواهد شد، علاوه بر این اطلاعاتی در حال گردش است که گفته می شود طالبان هیچ نوع تبعیتی از پاکستان ندارد، بنابراین روابط شما با پاکستان چگونه و در چه سطح است؟
سهیل شاهین: ما خواستار روابط برادرانه با پاکستان هستیم، زیرا پاکستان یک کشور همسایه و مسلمان است و ما دارای ارزش های مشترک فرهنگی، مذهبی و تاریخی با یکدیگر هستیم.
اما با این وجود هیچگاه تحمیل سیاست های واحد و تعیین شده از سوی یک کشور و دولت را برنخواهیم تابید، اینکه سیاست های خاصی را به ما دیکته و القا کنند بر خلاف اصول ما و همچنین بر خلاف قوانین بین المللی است.
سلیم صافی: در حال حاضر نگرانی هایی در خصوص تحریک طالبان پاکستان وجود دارد، در گذشته هر کدام از سرکرده های تحریک طالبان پاکستان با فرمانده طالبان افغانستان بیعت نمودند و در حال حاضر نیز مفتی نور ولی سرکرده تحریک طالبان پاکستان در تازه ترین تصاویر ویدیویی منتشر شده از وی با مفتی هیبت الله فرمانده طالبان افغانستان بیعت نموده است، علاوه بر آن در گذشته این افراد در رکاب طالبان افغانستان به جنگ و مبارزه پرداختند.
بنابراین سیاست طالبان افغانستان نسبت به تحریک طالبان پاکستان(TTP) چه خواهد بود؟ آیا شما به حمایت از آنها خواهید پرداخت و یا نگرش شما نسبت به آنان به عنوان یک دشمن خواهد بود؟
سهیل شاهین: شما فرمودید که بیعتی صورت گرفته است، اما من هیچ اطلاعی در این خصوص ندارم و نه ویدیوی آن را تماشا کرده ام، اما من سیاست امارت اسلامی افغانستان را به شما اعلام می کنم که ما به هیچ فرد و یا گروهی اجازه استفاده از سرزمین افغانستان علیه کشورهای دیگر را نخواهیم داد و این سیاست امارت اسلامی است، من بارها در مصاحبه با خبرگزاری ها و نشریات بین المللی این نکته را اعلام نموده ام، به نظر من نگرش ما واضح و روشن است و برای همه ثابت شده است.
سلیم صافی: تفکرات شما در خصوص برخی موضوعات دچار تغییر شده است، به عنوان مثال در دولت گذشته ی شما اجازه استفاده از دوربین های فیلمبرداری داده نمی شد و محدودیت های بسیاری در این زمینه وجود داشت، اما الحمدلله اکنون شما تصاویر ضبط شده توسط دوربین های فیلمبرداری را به عنوان یک ابزار مهم برای جهاد به کار می برید.
آیا شما مجددا برای پایبند نمودن مردم به رعایت شئونات اسلامی همچون حفظ حجاب و داشتن ریش به زور و اجبار متوسل خواهید شد؟ زیرا در حال حاضر برخی از افراد در تلاش برای ایجاد فضای رعب و وحشت در جامعه هستند و مدعی می شوند که با روی کار آمدن مجدد طالبان بار دیگر همان قوانین سختگیرانه اجرایی خواهد شد.
تفکر و نگرش شما در زمینه مسائل اجتماعی تا چه میزانی تغییر یافته است؟
سهیل شاهین: ما هیچگاه مخالف استفاده از فناوری نبوده ایم و در صورتی که نظام اسلامی ما به روی کار بیاید ما برای توسعه فناوری و علوم با جدیت تلاش خواهیم کرد و این از نظر اصول اسلامی امری ضروری است، اما با این وجود محتواها باید بر اساس ارزش های اسلامی و آداب و رسوم افغان باشد، همانگونه که محتواهای تولید شده برای افغانستان در اروپا قابل پخش نیست، محتواهای تولید شده برای غرب نیز در افغانستان قابل انتشار نخواهد بود.
